Λέγοντας «δικά τους γνωμικά» δεν εννοώ γνωμικά από την προσωπική τους συλλογή με φράσεις από διάφορες πηγές (αυτά δημοσιεύονται), αλλά δικές τους προσωπικές σκέψεις διατυπωμένες σε αποφθεγματικό ύφος.
Ονομάζω αυτήν την κατηγορία φράσεων «Προσωπικούς Αφορισμούς».
Η πολιτική της ιστοσελίδας σε αυτό το θέμα είναι απλή:
προσωπικοί αφορισμοί δεν δημοσιεύονται στο Γνωμικολογικόν.
Καταρχήν να ξεκαθαρίσω ότι δεν βλέπω αυτή την έφεση για συγγραφή αφορισμών σαν κάποια ενοχλητική ιδιορρυθμία. Κάθε άλλο. Για ένα σκεπτόμενο άνθρωπο, που του αρέσει να διαβάζει και να μαθαίνει, το να καθίσει και να «αποτυπώσει στο χαρτί» δικές του σκέψεις είναι μια φυσιολογική εξέλιξη.
Ειδικά κάποιος που του αρέσουν τα γνωμικά και έχει ασχοληθεί μ' αυτά (έχοντας ξεψαχνίσει πιθανότατα το Γνωμικολογικόν), αναπόφευκτα επηρεάζεται: Μπαίνει σε μια λογική αποφθεγματικής έκφρασης και είναι αναμενόμενο να σκεφτεί κάποια στιγμή κάτι δικό του που θεωρεί έξυπνο, πρωτότυπο και άξιο να συμπεριληφθεί στην ιστοσελίδα. Είναι όπως όταν διαβάζει κανείς ποίηση: μετά από λίγο έχει τη διάθεση να γράψει ένα δικό του ποίημα.
Επιπλέον το γνωμικό είναι σχετικά εύκολο. Το φορμάρισμα μιας σκέψης σε ένα σύντομο, αφορισμό δεν έχει ιδιαίτερη δυσκολία, αντίθετα με κάτι πιο απαιτητικό όπως ένα ποίημα ή ένα πεζογράφημα. Και από τη στιγμή που κάποιος θέλει να διαδώσει τους αφορισμούς του, είναι λογικό να σκεφτεί ότι αυτό μπορεί να γίνει μέσα από το Γνωμικολογικόν.
Αλλά, δυστυχώς, αυτή η δυνατότητα δεν υπάρχει. Η απάντηση που δίνω στα αιτήματα για δημοσίευση προσωπικών αφορισμών είναι στερεότυπη: «για πολλούς και διαφόρους λόγους στον Γνωμικολογικόν δεν δημοσιεύονται...» ή κάτι τέτοιο.
Υποθέτω ότι κανένας δεν δέχεται με ιδιαίτερη ευχαρίστηση αυτήν την άρνηση και δεν μου αρέσει που έρχομαι σ' αυτήν τη δύσκολη θέση. Και με στεναχωρεί ιδιαίτερα γιατί πρόκειται για ανθρώπους που είναι κατά τεκμήριον φίλοι του Γνωμικολογικού και μου κάνουν την τιμή να θεωρούν το site ένα καλό βήμα για να προβάλλουν τη σκέψη τους. Είναι καιρός τώρα που θέλω να ξεκαθαρίσω περισσότερο αυτό το θέμα αλλά δεν έβρισκα το χρόνο και τις λέξεις. Νομίζω πως τώρα έφτασε η στιγμή και σκοπεύω να το κάνω σε αυτήν εδώ την ανάρτηση δίνοντας μια εξήγηση για το ποιοι είναι τέλος πάντων αυτοί «οι πολλοί και διάφοροι λόγοι».
Δεν δέχομαι, λοιπόν, προσωπικούς αφορισμούς για τους εξής λόγους:
1. Δεν θέλω να κάνω τον λογοκριτή
Αν δεχόμουν προσωπικούς αφορισμούς θα ήμουν αναγκασμένος να απορρίπτω ένα μεγάλος μέρος των γνωμικών που μου στέλνουν (πάνω από τα μισά) ως ακατάλληλα για δημοσίευση, επειδή είναι είτε ρατσιστικά είτε υβριστικά είτε βωμολοχικά είτε προκατειλημμένα είτε σεξιστικά είτε ακραία (πολιτικά). Είτε όλα αυτά μαζί.
Θα μπορούσε βεβαίως κάποιος να μου πει «ποιος είσαι εσύ ρε φίλε που θα κρίνεις το γνωμικό μου ακατάλληλο». Ε, αυτό ακριβώς θέλω να αποφύγω. Παρελθέτω απ' εμού το ποτήριον του λογοκριτού.
2. Δεν θέλω να κάνω τον επιμελητή/διορθωτή κειμένων
Πολλά από αυτά που μου στέλνουν είναι ανορθόγραφα ή ασύντακτα ή με ΚΕΦΑΛΑΙΑ ΓΡΑΜΜΑΤΑ ή σε greeklish ή απλώς κακογραμμένα, και θα έπρεπε να τα διορθώνω αν έπρεπε να τα δημοσιεύω (προκαλώντας ενδεχομένως την μήνιν του συγγραφέως).
Κάποιοι, πολύ ευγενικά, με προτρέπουν «...βεβαίως, θα κάνετε εσείς τις απαραίτητες διορθώσεις...». Όχι, επιλέγω να μην τις κάνω.
3. Δεν θέλω να δημοσιεύω κοινοτοπίες
Κάμποσα από αυτά μου μου στέλνουν είναι χιλιοειπωμένα ή αυτονόητα. Παράδειγμα: «η φιλία είναι πολύ σπουδαίο πράγμα στη ζωή ενός ανθρώπου». Άλλο: «ο έρωτας είναι η χαρά της ζωής».
Δεν θέλω στα καλά καθούμενα να πρέπει να οργανώνω τις άμυνές μου εναντίον του περιττού, του βαρετού και του κοινότοπου.
4. Δεν θέλω να ασχολούμαι με ασυναρτησίες
Δεν θέλω να μπαίνω στη διαδικασία να προσπαθώ να καταλάβω «τι θέλει να πει ο ποιητής». Αρκετά από αυτά που μου στέλνουν (ευτυχώς, όχι πάρα πολλά) δεν βγάζουν κανένα νόημα ή είναι σκέτες παλαβομάρες, με το συμπάθιο.
Ίσως να φταίω εγώ που δεν μπορώ να πιάσω το λεπτό χιούμορ ή τα βαθιά νοήματα. Πάντως επιλέγω να μην ξοδεύω χρόνο για να προσπαθώ να καταλάβω. Η ζωή είναι μικρή.
5. Δεν θέλω μακροσκελή κείμενα στο Γνωμικολογικόν
Δεν είναι ο κανόνας, αλλά μερικές φορές μου στέλνουν κάτι «σεντόνια» που σε βιβλίο θα έπαιρναν πάνω από μία σελίδα. Αυτά είναι άρθρα με προσωπικές απόψεις, δεν είναι προσωπικοί αφορισμοί και δεν θα είχαν τύχη ούτως ή άλλως, ακόμα κι αν είχα διαφορετική πολιτική περί προσωπικών αφορισμών.
6. Δεν θέλω να κάνω τον κριτικό στη δουλειά των άλλων
Για τους κανονικούς αφορισμούς (τους μη προσωπικούς) δεν το παιδεύω πολύ. Αν βρω μια φράση που εκτιμώ ότι αξίζει τον κόπο, τη βάζω. Αν όχι, δεν τη βάζω.
Όμως, για τους προσωπικούς αφορισμούς, αν δεν είχα υιοθετήσει την πολιτική της κατηγορηματικής άρνησης, η επιλογή, και ιδίως η απόρριψη, δεν θα μπορούσε να γίνεται ετσι, ελαφρά τη καρδία. Θα έπρεπε κάθε φορά να αναλύω προσεκτικά, να αιτιολογώ την απόφασή μου και να την κοινοποιώ στον συγγραφέα του αφορισμού.
Όμως εγώ δεν θέλω να κάνω τον από καθέδρας σοφό κριτή που αποφασίζει ποιος αφορισμός είναι καλός και ποιος όχι. Ούτε να γράφω κριτικές ούτε να αξιολογώ ούτε να στέλνω απορριπτικά σημειώματα ούτε να κακοκαρδίζω κανέναν ούτε να εφευρίσκω δικαιολογίες ούτε να χρυσώνω κανένα χάπι.
Από την άλλη, δεν μπορώ να επιτρέψω ανεξέλεγκτη ροή γνωμικών στη σελίδα.
Πώς αντιμετωπίζω αυτό το δίλημμα; Δεν δημοσιεύω κανέναν προσωπικό αφορισμό και το θέμα τελειώνει εκεί.
Το σκεπτικό αυτό ισχύει και για τους φίλους που απλά ζητούν τη γνώμη μου για τους προσωπικούς τους αφορισμούς (με την κρυφή ελπίδα, ίσως, ότι θα ενθουσιαστώ και θα τους δημοσιεύσω). Ως γνωστόν «όταν κάποιος ζητάει να τον κριτικάρεις, στην πραγματικότητα ζητάει να τον παινέψεις» και σπάνια έχω αυτήν την παρόρμηση για προσωπικούς αφορισμούς και δεν θέλω να τους στεναχωρώ τους ανθρώπους. Και, παρακαλώ πολύ, λάβετε υπόψη ότι μετά από 20000+ εισαγωγές στο Γνωμικολογικόν έχω κατά κάποιο τρόπο πωρωθεί και είναι λιγάκι δύσκολο να μείνω έκθαμβος. Οπότε μην περιμένετε διθυραμβικές κριτικές και παινέματα.
7. Δεν θέλω να υποχρεώνομαι να κάνω ελέγχους γνησιότητας και πατρότητας
Δεν είναι σπάνιο το φαινόμενο να μου στέλνουν σαν προσωπικούς αφορισμούς γνωμικά για τα οποία είναι διαπιστωμένο ότι έχουν άλλη πηγή προέλευσης (νομίζω πως, κατά κανόνα, αυτό δεν γίνεται σκόπιμα).
Αφιερώνω ήδη αρκετό χρόνο προσπαθώντας να εξακριβώσω την αρχική προέλευση μιας φράσης. Ακόμα και για αρχαία ρητά. Δεν είναι πάντα εύκολο και έχω κάνει λάθη. Δεν θέλω να επιφορτιστώ επιπλέον με την ευθύνη να ελέγχω την πρωτοτυπία των αφοριστικών σκέψεων των πολυπληθών φίλων του Γνωμικολογικού. Άσε που ποτέ δεν μπορώ να είμαι εντελώς βέβαιος.
Έχουν ενδιαφέρον κάποια αιτήματα όπως: «σκέφτηκα αυτό το γνωμικό... αν δεν το έχει πει κανένας άλλος, βάλε ότι το είπα εγώ». Αλλά δεν είμαι υπηρεσία κατοχύρωσης φράσεων (αν και, τώρα που το σκέφτομαι, ίσως υπάρχει μια business opportunity εδώ!).
8. Δεν θέλω πρωτοεμφανιζόμενους αφορισμούς στο Γνωμικολογικόν
Το concept του Γνωμικολογικού είναι να περιέχει ρητά που έχουν κάποια διαχρονική αξία, μια ευρύτερη διάδοση, κάποια αντοχή στο χρόνο, κάποια επιρροή στις σκέψεις και στις πράξεις άλλων ανθρώπων. Που να είναι κατά κάποιο τρόπο καταξιωμένα ή γνωστά ήδη, σε ένα βαθμό.
Ομολογώ ότι ο κανόνας αυτός έχει πολλές εξαιρέσεις. Αλλά είναι ένας κανόνας που προσπαθώ να τηρώ και δεν θέλω να κάνω εξαίρεση για προσωπικούς αφορισμούς, που το βασικό τους χαρακτηριστικό είναι ότι δεν τους έχει ξανακούσει ποτέ κανείς εκτός από τον ίδιο τον αποστολέα ή, στην καλύτερη περίπτωση, από ένα στενό κύκλο φίλων και συγγενών.
9. Δεν θέλω να μπλέξω σε μια δαιδαλώδη διαδικασία έγκρισης και αξιολόγησης
Αν δεχόμουν υπό προϋποθέσεις προσωπικούς αφορισμούς, θα έπρεπε, για να μην αδικήσω κανέναν, να θεσπίσω μια διαφανή διαδικασία με προκαθορισμένα κριτήρια και ένα σύνθετο πλέγμα κανόνων με υποπεριπτώσεις, προδιαγραφές και αστερίσκους.
Η διαδικασία θα έπρεπε να φιλτράρει τους αφορισμούς με βάση όλους τους προβληματισμούς που προανέφερα, και επιπλέον να προβλέπει διάφορες ειδικές περιπτώσεις που θα μπορούσαν να προκύψουν. Παραδείγματος χάριν:
- τι κάνω αν κάποιος κάνει κήρυγμα πολιτικο-θρησκευτικο-αθλητικών (και πάει λέγοντας) πεποιθήσεων;
- τι κάνω αν κάποιος μου στείλει 500 γνωμικά;
- τι κάνω αν υποπτευτώ ότι κάποιος κάνει γκρίζα διαφήμιση (βιβλίου, λόγου χάριν);
- τι κάνω αν ένας πολιτικός μου στείλει προσωπικούς αφορισμούς;
- τι κάνω όταν ένα συγγραφέας μου στείλει φράσεις και αποσπάσματα από βιβλίο του; (τέτοιες περιπτώσεις ικανοποιούν τα περισσότερα κριτήρια και συνήθως αφορούν νέους συγγραφείς και αυτοεκδόσεις)
Δηλαδή, θα χρειαζόταν μια λεπτομερής διαδικασία και ένα περίπλοκος αλγόριθμος αξιολόγησης. Και είναι βέβαιο ότι η διαδικασία θα ήθελε συνεχείς αναπροσαρμογές και ανανεώσεις. Και θα έπρεπε να δίνω αναφορά στο κάθε ενδιαφερόμενο για το πώς τηρήθηκε η διαδικασία στην περίπτωσή του. Και κανένας δεν θα έμενε ευχαριστημένος.
Μεγάλος μπελάς. Οπότε τα κόβω όλα και ησυχάζω.
10. Δεν θέλω να είμαι υπόλογος σε κανέναν για το περιεχόμενο της ιστοσελίδας
Το Γνωμικολογικόν είναι ένα προσωπικό project. Προσπαθώ να είναι χρήσιμο και αρεστό σε όσο το δυνατό περισσότερο κόσμο και να μην προσβάλλει τα αισθήματα κανενός. Αλλά μέχρι εκεί. Δεν παραχωρώ σε κανένα το δικαίωμα να μου ζητάει το λόγο για το τι βάζω ή δεν βάζω στην ιστοσελίδα.
Για να μην παρεξηγηθώ, μου αρέσει πολύ ο διάλογος με τους φίλους του Γνωμικολογικού και θεωρώ πολύτιμο το feedback που παίρνω για τυχόν λάθη και παραλείψεις. Όμως αν δεχόμουν προσωπικούς αφορισμούς, θα ήμουν υποχρεωμένος να δίνω εξηγήσεις σε σχόλια του τύπου:
- γιατί δεν έβαλες εκείνο το ωραίο που σου έστειλα;
- σου έστειλα δεκαπέντε γνωμικά, γιατί έβαλες τρία;
- γιατί άλλαξες τους τόνους; δεν εγκρίνω το μονοτονικό.
- περιμένω δυο μέρες να δημοσιευτεί το γνωμικό μου, τι θα γίνει επιτέλους;
- γιατί δεν έβαλες το γνωμικό μου σε περισσότερες κατηγορίες;
- γιατί δεν σου άρεσαν τα γνωμικά μου ενώ έχεις βάλει τόσες άλλες μαλακίες;
- γιατί δεν έβαλες όλο το βιογραφικό μου;
- σε ενοχλεί η αλήθεια παλιοκουμούνι/παλιοφασίστα;
- πού είναι η φωτογραφία μου;
11. Δεν θέλω άγνωστα και περίεργα ονόματα στο Γνωμικολογικόν
Ξέρω ότι αυτό δεν θα αρέσει καθόλου, αλλά δεν αισθάνομαι άνετα να βάζω ονόματα αγνώστων ανάκατα με τα ονόματα των άλλων προσωπικοτήτων (γνωστών ή λιγότερο γνωστών) που υπάρχουν στο Γνωμικολογικόν. Την αρνητική αυτή προδιάθεση ενισχύει το γεγονός ότι μεγάλο μέρος των υπογραφών κάτω από προσωπικούς αφορισμούς είναι λιγάκι -πώς να το πω- εκκεντρικές. Παραδείγματα: “PumaKing”, “Ένας απλός συνταξιούχος”, “warlordWTF93”, “Έλλην Σοφός”.
Το πρόβλημα δεν είναι αυτή καθ’ εαυτή η ύπαρξη αγνώστων ονομάτων. Δεν χάλασε ο κόσμος αν πού και πού υπάρχει ένα παράξενο ή άγνωστο όνομα. Μήπως τα υπόλοιπα είναι όλα γνωστά; Τόσα άγνωστα ονόματα υπάρχουν στο Γνωμικολογικόν. Ελληνικά και ξένα. Χώρια οι ανώνυμοι.
Το πρόβλημα βρίσκεται στις διαστάσεις που μπορεί να πάρει αυτό το φαινόμενο. Αν δεχόμουν προσωπικούς αφορισμούς, εκτιμώ πως το ένα τρίτο των γνωμικών στο site θα είχαν τέτοιες περίεργες υπογραφές. Μπορεί να είναι ιδέα μου, αλλά πιστεύω ότι το Γνωμικολογικόν θα ήταν πολύ λιγότερο δημοφιλές και έγκυρο αν παρουσίαζε τέτοια εικόνα.
12. Δεν έχω το χρόνο να ασχοληθώ με προσωπικούς αφορισμούς
Σε περίπτωση που δεν έγινε κατανοητό από τα παραπάνω, οφείλω να επισημάνω ότι η ενασχόληση με τους προσωπικούς αφορισμούς απαιτεί χρόνο και κόπο.
Πρόσφατα, μια φίλη του Γνωμικολογικού με ρώτησε (με email) πού έπρεπε να απευθυνθεί για να εγκριθούν οι αφορισμοί της, Καλή ερώτηση, αλλά να θυμίσω ότι είμαι μόνος μου σε αυτήν την ιστορία. Δεν υπάρχει κάποια πολυμελής συντακτική ομάδα πίσω από το Γνωμικολογικόν ούτε καμιά επιτροπή αξιολόγησης. Όλα είναι δουλειά ενός ανθρώπου και αν έπρεπε να ασχολούμαι και με προσωπικούς αφορισμούς επωμιζόμενος όλο τον φόρτο που αυτό συνεπάγεται, δεν θα ‘χα χρόνο για τίποτε άλλο.
Για να ανακεφαλαιώσω: δεν θέλω να μπω στη διαδικασία να διαλέγω και να απορρίπτω, να κόβω και να ράβω, και να δίνω αναφορά γιατί έβαλα κάποιο γνωμικό ή γιατί δεν το έβαλα. Είχα την ατυχή έμπνευση να το κάνω στις πρώτες μέρες του Γνωμικολογικού και έγινα αποδέκτης ύβρεων και παραλήπτης hate-mail. Τότε συνειδητοποίησα ότι θα έπρεπε να είμαι πολύ πιο προσεκτικός. Οπότε αποφάσισα να καταλήξω σε μια πολιτική να μη δέχομαι για «πολλούς και διαφόρους λόγος». Τελεία και παύλα. Λυπάμαι.
