Εν Αρχή ην το Χάος

Τις προάλλες, πήρα ένα email από έναν επισκέπτη του Γνωμικολογικού  που μου επεσήμανε, με πολύ ευγενικό τρόπο, ότι το ρητό "Εν Αρχή ην το Χάος" δεν προέρχεται από το βιβλίο της Γενέσεως, όπως εσφαλμένα αναγραφόταν στο site. Και είχε απόλυτα δίκιο.

Στεναχωρέθηκα. Έχω κάνει αρκετά λάθη στο Γνωμικολογικόν, αλλά αυτό είναι από τα πιο χοντρά (ένα άλλο χοντρό λάθος ήταν τα widgets αλλά αυτό είναι μια άλλη ιστορία).
Συνήθως τα λάθη στο Γνωμικολογικόν είναι απλά παροράματα και lapsi calami , και σ’ ένα βαθμό δικαιολογημένα (σε 12000 εγγραφές θα υπάρχουν και λίγα λάθη). Συνήθως δεν το παίρνω κατάκαρδα όταν ανακαλύπτω ή όταν μου επισημαίνουν κάποιο λάθος, αλλά αυτό ήταν σοβαρό. Και με ενόχλησε περισσότερο που δεν ήταν απλώς ένα παρόραμα. Το ήξερα λάθος εξαρχής παρόλο που  ήταν ένα από τα πρώτα γνωμικά που περιέλαβα στη συλλογή μου. Και το είχα και πρώτο-πρώτο στα Εκκλησιαστικά Ρητά. Μεγάλο ρεζιλίκι.
Ζητώ συγγνώμην γι’ αυτό από τους φίλους-επισκέπτες του site. To κακό μ’ αυτές τις περιπτώσεις είναι ότι και να διορθωθεί το λάθος, η εσφαλμένη εγγραφή παραμένει -εξ αντιγραφής- στο Internet, όπου ανακυκλώνεται και διαιωνίζεται . Μια άλλη τέτοια περίπτωση που με στεναχώρησε ήταν που έγραψα τη φράση "ποδήρες εσθήτες" σε ένα γνωμικό του Σωκράτη. Αλλά εκεί ήταν ένα απλό "τυπογραφικό" λάθος.

Επί τη ευκαιρία, έψαξα λίγο την επίμαχη φράση, "Εν Αρχή ην το Χάος". Στο Ίντερνετ αποδίδεται κυρίως στον Ησίοδο και μερικές φορές στη Βίβλο (δεν είμαι εγώ υπεύθυνος γι’ αυτό). Από τη Βίβλο δεν είναι σίγουρα, αλλά ούτε είναι του Ησιόδου. Ο Ησίοδος είπε κάτι παραπλήσιο ("πρώτιστα Χάος εγένετο") αλλά δεν είπε ακριβώς αυτό. Έτσι διορθώνοντας τη φράση στο Γνωμικολογικόν, την καταχώρισα στους Ανώνυμους (κατάντια μιας φράσης: από λόγος του Θεού σε λόγια κάποιου Ανώνυμου).

Δεν μπόρεσα να εντοπίσω την προέλευση της φράσης. Αλλά έχω μια λογικοφανή ερμηνεία:
Η κλασική φράση του Ησιόδου από τη Θεογονία (Πρώτιστα Χάος γένετο) στα Αγγλικά μεταφράζεται σαν "in the beginning there was chaos". H φράση επαναεισαγόμενη  στα ελληνικά αποδόθηκε με το "εν Αρχή ην το Χάος". Το "ην"υιοθετήθηκε κατά πάσα πιθανότητα σε αντιστοιχία με το "Εν Αρχή ην ο Λόγος" από το κατά Ιωάννην Ευαγγέλιο."

 Et voila!