9.1.11

Εν Αρχή ην το Χάος

Τις προάλλες, πήρα ένα email από έναν επισκέπτη του Γνωμικολογικού  που μου επεσήμανε, με πολύ ευγενικό τρόπο, ότι το ρητό "Εν Αρχή ην το Χάος" δεν προέρχεται από το βιβλίο της Γενέσεως, όπως εσφαλμένα αναγραφόταν στο site. Και είχε απόλυτα δίκιο.

Στεναχωρέθηκα. Έχω κάνει αρκετά λάθη στο Γνωμικολογικόν, αλλά αυτό είναι από τα πιο χοντρά (ένα άλλο χοντρό λάθος ήταν τα widgets αλλά αυτό είναι μια άλλη ιστορία).
Συνήθως τα λάθη στο Γνωμικολογικόν είναι απλά παροράματα και lapsi calami , και σ’ ένα βαθμό δικαιολογημένα (σε 12000 εγγραφές θα υπάρχουν και λίγα λάθη). Συνήθως δεν το παίρνω κατάκαρδα όταν ανακαλύπτω ή όταν μου επισημαίνουν κάποιο λάθος, αλλά αυτό ήταν σοβαρό. Και με ενόχλησε περισσότερο που δεν ήταν απλώς ένα παρόραμα. Το ήξερα λάθος εξαρχής παρόλο που  ήταν ένα από τα πρώτα γνωμικά που περιέλαβα στη συλλογή μου. Και το είχα και πρώτο-πρώτο στα Εκκλησιαστικά Ρητά. Μεγάλο ρεζιλίκι.
Ζητώ συγγνώμην γι’ αυτό από τους φίλους-επισκέπτες του site. To κακό μ’ αυτές τις περιπτώσεις είναι ότι και να διορθωθεί το λάθος, η εσφαλμένη εγγραφή παραμένει -εξ αντιγραφής- στο Internet, όπου ανακυκλώνεται και διαιωνίζεται . Μια άλλη τέτοια περίπτωση που με στεναχώρησε ήταν που έγραψα τη φράση "ποδήρες εσθήτες" σε ένα γνωμικό του Σωκράτη. Αλλά εκεί ήταν ένα απλό "τυπογραφικό" λάθος.

Επί τη ευκαιρία, έψαξα λίγο την επίμαχη φράση, "Εν Αρχή ην το Χάος". Στο Ίντερνετ αποδίδεται κυρίως στον Ησίοδο και μερικές φορές στη Βίβλο (δεν είμαι εγώ υπεύθυνος γι’ αυτό). Από τη Βίβλο δεν είναι σίγουρα, αλλά ούτε είναι του Ησιόδου. Ο Ησίοδος είπε κάτι παραπλήσιο ("πρώτιστα Χάος εγένετο") αλλά δεν είπε ακριβώς αυτό. Έτσι διορθώνοντας τη φράση στο Γνωμικολογικόν, την καταχώρισα στους Ανώνυμους (κατάντια μιας φράσης: από λόγος του Θεού σε λόγια κάποιου Ανώνυμου).

Δεν μπόρεσα να εντοπίσω την προέλευση της φράσης. Αλλά έχω μια λογικοφανή ερμηνεία:
Η κλασική φράση του Ησιόδου από τη Θεογονία (Πρώτιστα Χάος γένετο) στα Αγγλικά μεταφράζεται σαν "in the beginning there was chaos". H φράση επαναεισαγόμενη  στα ελληνικά αποδόθηκε με το "εν Αρχή ην το Χάος". Το "ην"υιοθετήθηκε κατά πάσα πιθανότητα σε αντιστοιχία με το "Εν Αρχή ην ο Λόγος" από το κατά Ιωάννην Ευαγγέλιο."

 Et voila!

7 comments:

  1. απ' όσους ρώτησα κανένας δεν ξέρει ποιος παρέφρασε τη φράση με κυνική θα έλεγα ευστοχία τύπου Διογένη ώστε να υποδηλώνει την αναρχία της αρχής και ταυτόχρονα το φόβο για κάθε τι νέο, καινούργιο και άγνωστο. Το βέβαιο είναι πάντως ότι έτσι αρχίζει ο Ν.Τσιφόρος την "Ελληνική Μυθολογία".

    ReplyDelete
  2. 'Εν αρχή το Χάος ήν = (ήτο) και μετά?
    Μετά......τό BIG-BAND (γενηθήτω φως και εγένετο.....! Όλα καλά τα'xεις γράψη... που το πρόβλημα?

    ReplyDelete
    Replies
    1. Το Χάος χτίζει και καταστρέφει σύμφωνα με τους απαράβατους νόμους του επωμένως, εν αρχή ήν το Χάος

      Delete
  3. Εν Αρχή ήν ο λόγος, ο λόγος ήν προς τον θεό, και θεός ήν ο λόγος,....Ιωάννης του Ιησού Μαθητής (ήν) = Ήταν

    Με ποιά έννοια όμως είνε θεός ο λόγος?
    Θεός/Θέαση,
    Με την έννοια ότι ο λόγος φέρνει σε θέαση το ΝΟΗΜΑ της κάθε λεξης το λόγου, και το νόημα της κάθε λέξης είναι το όνομα της,
    και το όνομα είναι ο ΝΟΜΟΣ εκάστου πράγματος,
    όποιος έχει το όνομα του αντικειμένου το γνήσιο, έχει το σύνολο τών ιδιωτήτων του πράγματος....

    Πολύ Σωστά τα λέτε Συνεχίστε......

    ReplyDelete
  4. Εκείνο που δεν καταλαβαίνω είναι γιατί οι δέκα εντολές σε Δευραϊκά γράμματα....Ο Μωυσής ήτο Αρχιερέας στον ναό του Διός στην Ηλιούπολη της Αιγύπτου...Ο πρώτος Βασιλιάς- Φάρος του έθνους, (Φαραώ) της Αιγύπτου, Ερμής ο Τρισμέγιστος αλλά, και οι δέκα αυτές "εντολές" είναι ξεσηκωμένες από τη Ελληνική Μυθολογία όπως και όλη η παλαιά διαθήκη,

    ReplyDelete
  5. Ηλί, ηλί, λαμά σαβαχθανί.... Ήλιε Ήλιε (θεέ) που Λάμπεις και φωτειζεις τη Χθωνα Γη "Σαβαχθανί" από το Σαββάς και Χθώνα = Του Σαββά η Χθώνα γή λέγετε και Σαβαχθανή
    ΛΑ-ΜΑ
    Λά = λάμπη
    Μά = Η Μάωρα μας γη, η Μά-να μας,
    Όλα Ελληνικά, Όλα Τέλεια, Όλα Καλά.

    ReplyDelete
  6. Έναν ηγέτη πρέπει να τον φοβούνται και να τον αγαπούν. Αν δεν γίνεται και τα δύο, τότε καλύτερα μόνο να τον φοβούνται.
    Νικολό Μακιαβέλι, 1469-1527, Ιταλός πολιτικός φιλόσοφος



    Αυτός εδώ ο Νικολός, είμαι σίγουρος ότι είχε μπερδέψη τή Γραβάττα με το Ιμάτιο....!
    Φοβώμαστε το Θεό δηλαδή, Φωτηζώμαστε από αυτόν, πέρνουμε Φως, και τον (Σαβώμαστε) Σεβώμαστε
    "Η δε γυνή να φοβείται τον Άνδρα," δεν θα πεί να τρέμει όταν τον βλέπει..... θα πεί, να φωτείζεται από αυτόν και να τον φωτείζει, όταν μηλάμε Φωτείζουμε επίσης όταν η γυναίκα γελάει του νανδρός με καλοσύνη, τον φωτείζει....

    ReplyDelete