25.10.13

Σχόλια Χρηστών στο Γνωμικολογικόν

Μια νέα προσθήκη στο Γνωμικολογικόν: Η δυνατότητα για υποβολή σχολίων από τους επισκέπτες της ιστοσελίδας.

Προς το παρόν, σχόλια μπορεί να γίνουν μόνο στις Κατηγορίες. Όχι στα γνωμικά ανά συγγραφέα ούτε σε  άλλες σελίδες.

Log In μπορεί να γίνει με οποιοδήποτε λογαριασμό Social Media (Faccebook, Google+ κλπ.)

Προχωρώ σε αυτό το νεωτερισμό  με πολλές επιφυλάξεις και  τελείως δοκιμαστικά. Νομίζω ότι είναι κάτι που χρειάζεται στο site, αλλά είμαι πάντα διστακτικός σε αλλαγές που μπορεί να δημιουργήσουν διάφορες ανεπιθύμητες καταστάσεις (spam, κακόβουλες επιθέσεις, προσβλητικά σχόλια ).  Και δεν είμαι βέβαιος αν μπορώ να ανταποκριθώ πλήρως στη διαχείριση των σχολίων.

Θα δούμε πώς θα πάει.

24.10.13

ἔλαιον καὶ οὐ θυσίαν

Ένα από τα ΜΙΚΡΑ ΠΟΙΗΜΑΤΑ του Ντίνου Χριστιανόπουλου:xristianopoulos

«ἔλαιον θέλω καὶ οὐ θυσίαν»
κι ἐμεῖς ποὺ θυσιαστήκαμε;
κι ἐμεῖς ποὺ δὲ λαδώσαμε;

(το πρόσθεσα πρόσφατα στο Γνωμικολογικόν)

Μου άρεσε, και ειδικά το «ἔλαιον θέλω καὶ οὐ θυσίαν». Όμως, το έψαξα και διαπίστωσα ότι η φράση δεν υπάρχει στην εκκλησιαστική γραμματεία!

Υπάρχει η φράση «ἔλεον θέλω καὶ οὐ θυσίαν» σε διάφορα χωρία της Αγίας Γραφής. Εμφανίζεται στο βιβλίο του Ωσηέ της Παλαιάς Διαθήκης καθώς και σε διάφορα σημεία της Καινής Διαθήκης, μεταξύ των οποίων και στην παραβολή των Δέκα Παρθένων. Η φράση απαντάται τόσο σαν “έλεος θέλω…” όσο και σαν “έλεον θέλω…” (και τα δύο σωστά, το έλεος αρχικά ήταν αρσενικό).

Η διαφορά δεν είναι ανεπαίσθητη. Η χριστιανοπουλική απόδοση δίνει τελείως άλλο νόημα στη φράση και, κατ’ εμέ, την κάνει πολύ πιο ενδιαφέρουσα και quotable.

Δεν είμαι σε θέση να γνωρίζω γιατί ο Χριστιανόπουλος κάνει αυτό το “λάθος”. Ίσως ποιητική αδεία (με “έλεον” δεν βγαίνει το ποίημα). Ή, ίσως ο ποιητής κάνει ένα έξυπνο λογοπαίγνιο. Αλλά το πιο πιθανό κατά τη γνώμη μου είναι ότι ο Χριστιανόπουλος –γόνος οικογένειας ψαλτών- ακούγοντας τη φράση στο Ευαγγέλιο να νόμισε ότι πρόκειται για “έλαιον”. Συμβαίνει σε όλους μας να ακούμε κάτι –ιδίως σε τραγούδια- και να νομίζουμε ότι ακούμε κάτι άλλο με τελείως διαφορετικό νόημα (ή πολλές φορές χωρίς κανένα νόημα). Αυτό είναι ακόμα πιο δικαιολογημένο όταν πρόκειται για ομόηχες λέξεις όπως “έλαιον” και “έλεον”.

Όπως και να ‘χει, η αφετηρία για το ποίημα είναι μια παραποιημένη βιβλική ρήση. 

Έχει ενδιαφέρον και η χρήση της φράσης (με “έλεον”) στην παραβολή των Δέκα Παρθένων.   Το χωρίον έχει ως εξής:

Ἐμνημόνευσαν τῆς τοῦ νυμφίου φωνῆς τῆς λεγούσης.
Ἔλεον θέλω, καὶ οὐ θυσίαν·
καὶ πάλιν, ὅτι κατακαυχᾶται ἔλεος κρίσεως.
Ταῦτα καλῶς βουλευόμεναι,
ἐπλήρωσαν τὰ ἀγγεῖα αὐτῶν ἐλαίου.
Ποῖα ἄρα ἀγγεῖα;
Τὰς τῶν πεινώντων κοιλίας.

Κεντρικό στοιχείο όλης της παραβολής είναι ότι το “έλεον” παραβάλλεται με το “έλαιον”. Το δίδαγμα: οι πιστοί δεν πρέπει να αμελούν τον “έλεον” (τη φιλανθρωπία) όπως κάποιες από τις Παρθένες (“αι μωραί”) αμέλησαν το ”έλαιον” (“ἔδει ἐνθυμηθῆναι, ὅτι αἱ λαμπάδες χωρὶς ἐλαίου φωτίζειν οὐ δύνανται”) διότι “ο νυμφίος έρχεται εν τω μέσω της νυκτός” (αυτό το τελευταίο είναι από τροπάριο που βασίζεται στην παραβολή).

Sancta simplicitas

Η λατινική φράση "O sancta simplicitas",  σημαίνει  κυριολεκτικά "Ω θεία απλότης" ή "Ω θεία αφέλεια".

Χρησιμοποιείται για να ειρωνευτούμε μια ανόητη πράξη, με μια νότα συγκατάβασης και συμπάθειας για τον πράττοντα.

Χρησιμοποιείται επίσης –διεθνώς- για την εξύμνηση της απλότητας και των μινιμαλιστικών προσεγγίσεων, αν και η αρχική έννοια της φράσης δεν είχε σχέση με την απλότητα. Αφορούσε τη βλακώδη αφέλεια.

Η φράση οφείλεται στον Τσέχο θεολόγο, κληρικό, καθηγητή Πανεπιστημίου και μεταρρυθμιστή Ιωάννη Ούσιο, ή Γιαν Χους, (Jan Hus, 1369-1415).

Ο Χους καταδικάστηκε να καεί στην πυρά ως αιρετικός από τους Παπικούς. Κατά την εκτέλεση της ποινής του, είχαν πρόβλημα να ανάψουν τη φωτιά, οπότε μια γριούλα πλησίασε και έριξε λίγα φρύγανα για προσάναμμα. Τότε ο Χους αναφώνησε αυτό το  "Ω θεία απλότης”!

Όχι άλλο κάρβουνο!

Νίκος Κούρκουλος

Μια από τις πιο γουστόζικες ατάκες από τον ελληνικό κινηματογράφο:

«Όχι άλλο κάρβουνο».


Η φράση σήμερα είναι γνωστή  από την ταινία «Ορατότης Μηδέν» (1970) του Νίκου Φώσκολου. Ήταν η σπαρακτική κραυγή του Άγγελου Κρεούζη (ο Νίκος Κούρκουλος, στο αποκορύφωμα της καριέρας του ) ενθυμούμενος τις συνθήκες που οδήγησαν σε ένα πολύνεκρο ναυάγιο.
Η ακριβής φράση  στην ταινία είναι:«Τι κάνετε μωρέ; Σταματήστε το κάρβουνο! Όχι άλλο κάρβουνο!»

Το ενδιαφέρον είναι ότι η φράση προϋπήρχε και μάλιστα ως παροιμιακή, με την έννοια «φτάνει πια, όχι άλλο!»

Πρόκειται για παλιότερο ναυτικό παράγγελμα, από την εποχή που τα πλοία κινούνταν με ατμό και έκαιγαν κάρβουνο,  προκειμένου να σταματήσει η «ανθράκευση» για να μην υπερθερμανθεί ο λέβητας.
Φαίνεται ότι η φράση απέκτησε με τον καιρό παροιμιακό χαρακτήρα και χρησιμοποιήθηκε και εκτός του ναυτικού κλάδου, με την έννοια που προαναφέρθηκε.
Με την αλλαγή της τεχνολογίας και την πετρελαιοκίνηση των πλοίων, η φράση προφανώς ξεχάστηκε, αλλά επανήλθε εξαιτίας της "Ορατότητος μηδέν".


Δεν θυμάμαι την ταινία καλά και δεν μπορώ να φανταστώ το λόγο που ο Κούρκουλος ωρυόταν, εν έτει 1970, "όχι άλλο κάρβουνο".  Ίσως ποιητική αδεία ή απλά μπορεί να διέφυγε από το Φώσκολο ότι τα πλοία χρησιμοποιούσαν πια μαζούτ. Δεν ξέρω. Αλλά  δεν είναι αυτό το θέμα μας,

Εντελώς συνειρμικά, να αναφέρουμε πως, σύμφωνα με μία εκδοχή, ο Τιτανικός δεν βυθίστηκε εξαιτίας της πρόσκρουσης με το παγόβουνο, αλλά λόγω της υπέρμετρης ανθράκευσης, με σκοπό να αναπτυχθεί  μεγάλη ταχύτητα και να σπάσει το ρεκόρ διέλευσης του Ατλαντικού που εκείνη την εποχή ήταν big deal.


Συνεχίζοντας τους αυθαίρετους συνειρμούς, κλείνω με μια κακία της Joan Rivers: "Αν η  Kate Winslet είχε χάσει μερικά κιλά, ο Τιτανικός δεν θα είχε βυθιστεί ποτέ!"

23.10.13

Πώς η Ελληνική δεν έγινε επίσημη γλώσσα των ΗΠΑ

Δανείζομαι το παρακάτω post από ομότιτλο άρθρο στη  Wikipedia  που στηρίζεται στο βιβλίο του Νίκου Σαραντάκου Γλώσσα μετ' εμποδίων” (2007).
 
Το ότι η Ελληνική δεν έγινε επίσημη γλώσσα των ΗΠΑ για μία ψήφο ή ότι δεν έγινε παγκόσμια επίσημη γλώσσα για τον ίδιο λόγο είναι ένας αστικός μύθος.
Στην επικρατέστερη εκδοχή του, ο μύθος αναφέρει ότι τα Ελληνικά παραλίγο να γίνουν η επίσημη γλώσσα των ΗΠΑ και πως έχασαν σε σχετική ψηφοφορία για μία ψήφο. Η ψηφοφορία αυτή (σύμφωνα πάντα με τον μύθο) έλαβε χώρα περί το τέλος του 18ου αιώνα,  μετά το τέλος του πολέμου της Ανεξαρτησίας.
Ο ίδιος μύθος κυκλοφορεί και για άλλες γλώσσες εκτός της Ελληνικής, όπως για τη Γερμανική, την Ισπανική, την Γαλλική και την Εβραϊκή.
Στην πραγματικότητα ποτέ δεν έγινε τέτοια ψηφοφορία στις ΗΠΑ. Οι  Ηνωμένες Πολιτείες δεν έχουν επίσημη γλώσσα αλλά η Αγγλική χρησιμοποιείται de facto,  χωρίς καμία συγκεκριμένη απόφαση. Μόνο ορισμένες πολιτείες έχουν θεσπίσει επίσημη γλώσσα. Άλλωστε είναι απλά αδύνατο οι πρώτοι Αμερικανοί που μιλούσαν στην πλειοψηφία τους Αγγλικά και ήταν εντελώς Αγγλοσάξονες και Αγγλοθρεμμένοι    (η επανάσταση έγινε για λόγους φοροαπαλλαγής) να διάλεγαν άλλη γλώσσα για το κράτος τους. Ακόμα και αν το έκαναν, οι πολίτες των ΗΠΑ θα το ακύρωναν πολύ γρήγορα στην πράξη.

Το πιο πιθανό είναι ο μύθος να προήλθε από ένα πραγματικό περιστατικό: Μια ομάδα Γερμανών από τη Βιρτζίνια, το 1795,  είχαν ζητήσει να υπάρχουν κάποιοι νόμοι γραμμένοι όχι μόνο στα Αγγλικά αλλά και στα Γερμανικά, κάτι το οποίο δεν έγινε δεκτό σε μια ψηφοφορία που σημαδεύτηκε από την αρνητική ψήφο του γερμανόφωνου λουθηρανού ιερέα Φρέντερικ Μούλενμπεργκ (Frederick Muhlenberg).
Ένα άλλο σχετικό γεγονός είναι ότι μετά την ανεξαρτητοποίηση των ΗΠΑ υπήρξαν κάποιες σκέψεις μήπως θα έπρεπε να υιοθετηθεί μια άλλη επίσημη γλώσσα στη θέση των Αγγλικών (της γλώσσας των εχθρών εκείνη την εποχή). Εκεί μπορεί να έγινε ένα πρόχειρο brainstorming και να έπεσαν ιδέες για τα Γαλλικά (η Γαλλία ήταν πολύτιμη σύμμαχος) ή τα Γερμανικά (οι Γερμανοί ήταν η δεύτερη σε δύναμη πληθυσμιακή ομάδα λευκών) ή τα Αρχαία Ελληνικά (πολλοί από τους πατέρες του Αμερικανικού έθνους είχαν κλασική παιδεία, όπως ο Thomas Jefferson) ή ακόμα τα Εβραϊκά (οι περισσότεροι Founding Fathers ήταν Μασόνοι).
Το θέμα είναι ότι αυτές οι σκέψεις –αν έγιναν, που δεν αποκλείεται- δεν συζητήθηκαν ποτέ στα σοβαρά και σίγουρα δεν έγινε ποτέ καμιά ψηφοφορία.
Στις ΗΠΑ ο αστικός αυτός μύθος είναι ελάχιστα γνωστός και μόνο στην εκδοχή που αφορά τα Γερμανικά. Όσον αφορά τα Ελληνικά να έχουν “παίξει” για επίσημη γλώσσα της Αμερικής είναι αστικός μύθος που κυκλοφορεί μόνο στην Ελλάδα.
Συνεπώς, “this Myth IS BUSTED”!

Ενημέρωση, Αύγουστος 2016:
Μερικές πρόσθετες πληροφορίες που προέκυψαν διερευνώντας μια αναφορά στο βιβλίο American Language του H.L. Mencken.

Φαίνεται πως η αρχική πηγή αυτού του αστικού μύθου ήταν μια ιδέα που πραγματικά υπήρξε και «έπεσε στο τραπέζι» από τον Μαρκήσιο François-Jean de Chastellux.
Ο εν λόγω μαρκήσιος ήταν Γάλλος φιλόσοφος, μέλος της Γαλλικής Ακαδημίας, ταξιδιωτικός συγγραφέας και στρατηγός. Υπήρξε ο στρατιωτικός σύνδεσμος ανάμεσα στο Γαλλικό εκστρατευτικό σώμα (που βοηθούσε του Αμερικανούς επαναστάτες) και τον Τζωρτζ Ουάσινγκτον.
Η πρόταση του de Chastellux για τη χρήση των Ελληνικών διατυπώθηκε φευγαλέα (μάλλον προς τον Τζέφερσον) και ποτέ δεν συζητήθηκε σοβαρά ούτε, βέβαια, πέρασε ποτέ από ψηφοφορία.
Ο Αμερικανός διανοούμενος του 19ου αιώνα Charles Astor Bristed στο έργο του "The English language in America" αναφέρει πως τελικά επικράτησε η άποψη ότι ήταν  προτιμότερο να κρατήσουν οι Αμερικανοί τη γλώσσα τους και να αναγκαστούν οι Εγγλέζοι να υιοθετήσουν τα Ελληνικά!

Στο ευφυολόγημα αυτό του Bristed παραπέμπουν πολλές νεώτερες ιστορίες της Αμερικανικής γλώσσας, αρχής γενομένης από το The American Language: An Inquiry Into the Development of English in the United States (1919) του H.L. Mencken (που θεωρείται ακόμα ένα από τα 10 κορυφαία non-fiction βιβλία).

Τελικά αυτή ιστορία με τα Ελληνικά στην Αμερική δεν είναι και τόσο μύθος. Απλά, δεν  συζητήθηκε ποτέ σοβαρά.

15.10.13

Θανατηφόρες ατάκες-κακίες

Αναδημοσιεύω από το in.gr που το πήρε από την Mirror:
cynic
Mια διαφορετική έρευνα δημοσίευσε η βρετανική Mirror η οποία παρουσιάζει τις δέκα πιο θανατηφόρες ατάκες-προσβολές που έχουν ειπωθεί από δημόσια πρόσωπα.
Νικητής ο σερ Ουίνστον Τσώρτσιλ, ο οποίος κάποτε είχε πει στη λαίδη Αστορ (την πρώτη γυναίκα που εξελέγη το 1919 στη Βουλή των Κοινοτήτων):
«Μπορεί να είμαι μεθυσμένος, κυρία μου, αλλά το πρωί εγώ θα είμαι νηφάλιος και εσείς ακόμα άσχημη».
Στη δεύτερη θέση αναδείχθηκε ο Μπαράκ Ομπάμα και η απάντηση που έδωσε στο σχόλιο της Σάρα Πέιλιν ότι η μόνη διαφορά μεταξύ ενός πιτ μπουλ και της «soccer mom» είναι το κραγιόν:
«Αν βάλεις κραγιόν σε ένα γουρούνι, πάλι γουρούνι θα είναι» είπε ο πρόεδρος, προφανώς αναφερόμενος στην ίδια την Πέιλιν.
Αλλες θανατηφόρες ατάκες είναι του τραγουδιστή Λίαμ Γκάλαχερ για τον συνάδελφό του Ρόμπι Ουίλιαμς:
«εννοείς εκείνο τον χοντρό χορευτή των Take That;»
Κάποτε ο Φρανκ Σινάτρα είπε για τον Ρόμπερτ Ρέντφορντ:
«Βρήκε τον πραγματικό έρωτα. Κρίμα που δεν μπορεί να παντρευτεί τον εαυτό του.»
H Eλίζαμπεθ Τέιλορ είχε επίσης πει ότι ορισμένοι από τους καλύτερους συμπρωταγωνιστές της ήταν άλογα και σκυλιά.
Ο πατέρας της ατάκας Γκράουτσο Μαρξ είχε πει:
«Πήρε την ομορφιά της από τον πατέρα της. Είναι πλαστικός χειρουργός.»
Η τραγουδίστρια και σόου γούμαν Μπέτι Μίντλερ είχε πει για την πριγκίπισσα Αννα της Βρετανίας:
«Αγαπά την φύση παρά τα όσα της έχει κάνει».
Ξανά ο Λίαμ Γκάλαχερ, αυτή τη φορά σχολιάζοντας την απόφαση της Βικτόρια Μπέκαμ να γράψει βιβλίο:
«Δεν είναι ικανή να μασήσει τσίχλα και να περπατήσει σε ευθεία γραμμή, πόσο μάλλον να γράψει και βιβλίο».

Life is like a Camera…

 

life-is-beautiful-quotes

7.10.13

“Ποιος θα πληρώσει το χαράτσι;”

 

«Εάν φονευθώσιν όλοι οι Έλληνες, ποίος θα πληρώνη το χαράτσι;»

Ιστορική φράση του Τούρκου αντιναυάρχου  Χασάν Γαζή πασά ή Τζεζαϊρλή.

Η ιστορία έχει ως εξής: Μετά τα Ορλωφικά και την αποχώρηση του Ρωσικού στόλου, οι Τούρκοι ήθελαν να εκδικηθούν τους Έλληνες που είχαν τολμήσει να ξεσηκωθούν. Τα μέλη της οθωμανικής κυβέρνησης (Διβάνι) πρότειναν για αντίποινα τη γενική σφαγή όλων των Ελλήνων, αδιακρίτως φύλου κι ηλικίας.
Όλοι συμφώνησαν εκτός από τον αρχιναύαρχο Χασάν Τζεζαϊρλή, ο οποίος κατόρθωσε τελικά να επιβάλει την άποψή του με το ακαταμάχητο επιχείρημα της παραπάνω φράσης.
 
Ο Τζεζαϊρλής δεν ήταν κανένας άγιος ούτε φιλέλλην. Το είδε όμως πολύ ορθολογικά όντας πανέξυπνος και ικανότατος (είχε ξεκινήσει από σκλάβος και κωπηλάτης).
Μεταγενέστερες πηγές υποπτεύονται ότι ο πασάς κράτησε αυτή τη στάση  επειδή είχε δωροδοκηθεί από πλούσιους Έλληνες της διασποράς (της Βενετίας μάλλον). Διόλου απίθανο, αλλά αυτό δεν μπορεί να αποδειχθεί.
Το γεγονός είναι ότι ο τύπος αυτός έσωσε τον Ελληνισμό από μια γενοκτονία. (Και  ένα φοβερό συνωστισμό!)
 
In a related story, ο Τζεζαϊρλής αργότερα στάλθηκε στην Πελοπόννησο  για να  αντιμετωπίσει 10.000 Αλβανούς, που με αφορμή επίσης τα Ορλωφικά, διέπρατταν φρικαλεότητες στην Πελοπόννησο.  Οι Αλβανοί, τους οποίους οι  ίδιοι οι Τούρκοι αρχικά είχαν εξαπολύσει κατά των Ελλήνων, επί εννέα χρόνια λεηλατούσαν, έκαιγαν, έσφαζαν, εξανδραπόδιζαν και πουλούσαν τους κατοίκους. Όταν οι Τούρκοι είδαν ότι η κατάσταση ήταν εντελώς εκτός ελέγχου και κινδύνευαν τα έσοδα και η εξουσία τους στην Πελοπόννησο, έστειλαν εκεί τον Τζεζαϊρλή με το στόλο.
 
Ο Τζεζαϊρλής τους εξόντωσε με τη βοήθεια Ελλήνων κλεφτών και  διέταξε να ανεγερθεί μπροστά από την ανατολική πλευρά της Τριπολιτσάς «πυραμίς εκ τεσσάρων χιλιάδων κεφαλών [Αλβανών]  προσκεκολλημένων δι’ άμμου και ασβέστου» με επιγραφή που απειλούσε με θάνατο αυτόν που θα τολμούσε να την γκρεμίσει.
 
Αργότερα ο πασάς αντιμετώπισε με ανάλογο τρόπο και τους Μανιάτες, αλλά αυτό είναι μια άλλη ιστορία...
 
 Πηγή: Κωνσταντίνος Σάθας, Τουρκοκρατουμένη Ελλάς, 1869, εκδ. Κ.Καμαρινόπουλου, 1962