Σουρής: Έλληνες Λόγιοι

 Ένα στιχούργημα του Σουρή για τους λογοτέχνες της εποχήςτου. Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα του τον «Ρωμηό» κάπου ανάμεσα στο 1880 και 1885.

________________________________________

Δροσίνης γλαφυρότατος, με πνεύμα δροσερό

αλλά προφέρει πάντοτε πολυ ψευδά το ρο.

Πολέμης λιγυρότατος και πολυχαϊδεμένος,

αλλά πειράζεται πολύ, για κρίσεις, ο καημένος.

Ο Προβελέγγιος λαμπρός στα δράματα και σ’ όλα,

μα δύο γλώσσες παίζουνε στο νου του καραμπόλα.

Ο Παλαμάς βαθύτατος, με ποίηση ζοφώδη,

αλλά φρενιάζει σαν του πεις κακό για τη δημώδη.

Παράσχος μέγας ποιητής, συνάδελφος εν Μούση,

που τα μαλλιά του τα ‘κοψε μα όχι και το μούσι.

Λασκαράτος

γέρος γάτος!

Ο Μαρκοράς Γεράσιμος

κι επίσημος και άσημος.

Βλέπω πυρ εις τον Στρατήγη, του Αβέρωφ τον κολλήγα,

που στην Αίγυπτον επήγε, σαβουρώσας ουκ ολίγα.

Ο Βλάχος μέγας κριτικός, τον έχω και κουμπάρο,

αλλά ποτέ μου δε μπορώ στο σκάκι να τον πάρω.

Ο Ροΐδης ή Τσουρίδης, φιλολόγος ξεβαμμένος,

αγελαίος κατά Κόντον και πολύ γεγανωμένος.

Ο ‘Αννινος θαυμάσιος, με καλαμπούρια πρώτης,

ωσάν κι εμένα πλούσιος, μα του Σταυρού Ιππότης.

Δαμβέργης φίνος συγγραφεύς κι αυτός γεμάτος φώτα

και κρητικός τρικούβερτος με ήτα και με γιώτα.

Ξενόπουλος πολυ κομψός, μα χωρατά δε δέχεται,

εις δε το μάους πάντοτε απ’ όλους κατατρέχεται.

Βικέλας, Λάρας δηλαδή, με μάθηση και κρίση,

απ’ το Παρίσι έρχεται και πάει στο …Παρίσι.

Πολύ τιμάται παρ’ εμού και ο Παπαδιαμάντης,

που είναι πάντ’ a quatres epingles και φαίνεται γαλάντης.

Ο Πολυλάς

σοφός μπελάς.

Εγώ μεγάλως εκτιμώς κι αυτόν τον Καρκαβίτσα,

που ‘ναι γιατρός στ’ ατμόπλοια με λιάρα και με γκλίτσα.

Τι σου λέει ο Ψυχάρης,

κάβο δε μπορείς να πάρεις.

Κουρτίδης εμβριθέστατος, με γράμματα περίσσια,

μα κάνει τον ρομαντικό και μένει στα Πατήσια.

Ο Καλοσγούρος κριτικός, αλλ’ όμως δε τον ξέρω,

γι’ αυτά που δεν εδιάβασα εκ μέσης τον συγχαίρω.

Γαβριηλίδης ο πολύς, με κύρος κι αυθεντίαν,

που βγάζει πότε Χαλιμάν και πότε Λαυρεντίαν.

Όποιος χάσει δε τον χάνει,

τον Καμπούρογλου τον Γιάννη,

τ’ άντερά του στο τηγάνι,

να τα τρων οι Ατσιγγάνοι!

(Τόσον καιρό κορόιδευα με την εφημερίδα μου

και με τις κοροϊδίες μου γινήκαν όλα ρόιδο,

μα μου τα πλήρωσαν διπλά εις την δεκαετηρίδα μου

κι όλοι εμμέτρως και πεζώς με πήραν στο κορόιδο!…)

«Πάψετε πια...» (ποίημα του Κώστα Ουράνη)

Πάψετε πια να εκπέμπετε το σήμα του κινδύνου,
τους γόους της υστερικής σειρήνας σταματήστε κι αφήστε το πηδάλιο στης τρικυμίας τα χέρια: το πιο φριχτό ναυάγιο θα ήταν να σωθούμε!
Τί; Πάλι να γυρίσουμε στη βαρετήν Ιθάκη, στις μίζερες τις έγνοιες μας και τις φτηνές χαρές μας και στην πιστή τη σύντροφο, που σαν ιστόν αράχνης ύφαινε την αγάπη της γύρω από τη ζωή μας;

Πάλι να ξέρουμε από πριν το αύριο τί θα ’ναι
και να μη νιώθουμε καμιά λαχτάρα ν’ ανατείλει, πάλι σαν τους ανήλιαστους καρπούς, που μαραζώνουν και πέφτουν σάπιοι κατά γης να μοιάζουν τα όνειρά μας; Η τόλμη αφού μας έλειψε (και θα μας λείπει πάντα!), να βγούμε, μόνοι, απ’ τη στενή και τη στρωτή μας κοίτη κι ελεύτεροι, σαν άνθρωποι στη χαραυγή του κόσμου, τους άγνωστους να πάρουμε και τους μεγάλους δρόμους, μ’ ανάλαφρη περπατησιά σαν του πουλιού στο χώμα και στην ψυχή μας ριγηλή σα φυλλωσιά στην αύρα, τουλάχιστο ας μη χάσουμε την ευκαιρία τώρα το παίγνιο να γίνουμε των άγριων των κυμάτων κι όπου το φέρει! Ως πλόκαμοι μπορούν να μας τραβήξουν τα κύματα στης θάλασσας τα σκοτεινά τα βύθη, μα και μπορούν, στη φόρα τους, να μας σηκώσουν τόσο ψηλά — που με το μέτωπο ν’ αγγίξουμε τ’ αστέρια!...

Κώστας Ουράνης. 1953. Ποιήματα. Αθήνα: Εστία.

https://www.gnomikologikon.gr/authquotes.php?auth=1408

Καρλ Γιουνγκ. Ο ρόλος των γονέων.

Ένα  κείμενο του Καρλ Γιούνγκ, στο οποίο αναλύει πώς ο γονεϊκός ρόλος επηρεάζει τη δημιουργία της προσωπικότητας του παιδιού, αλλά και την ψυχοσύνθεσή του.

Για να κατανοήσουμε την προστατευτική ενέργεια των δύο γονέων, ας χρησιμοποιήσουμε την αναλογία της φωλιάς των πουλιών.

Η φωλιά των πουλιών αποτελείται από δύο μέρη:

Το έξω στρώμα είναι σκληρό, συμπαγές, δομημένο από πιο σκληρά υλικά, κομμάτια ξύλο, πετρούλες, λάσπη κλπ., που αποτελούν ένα συγκεκριμένο οικοδόμημα που επιτρέπει στη φωλιά να αντέχει στις καιρικές συνθήκες, να είναι στερεή και ασφαλής. Μηχανισμός που φέρνει δομή στο αδόμητο.
Το εσωτερικό στρώμα είναι πιο μαλακό, φτιαγμένο από πούπουλα κι άλλα μαλακά υλικά. Είναι το μητρικό πλαίσιο.
Το έξω είναι ο πατέρας, το μέσα η μητέρα.

Ένα παιδί μεγαλώνει και αναπτύσσεται μέσα στη μήτρα της μητέρας και εκεί προστατεύεται από τις απαιτήσεις και ιδιαιτερότητες του έξω κόσμου. Μετά τη γέννα, μέχρι να αυτονομηθεί το παιδί χρειάζεται ακόμα την προστασία της μητέρας.

Εδώ έρχεται ο πατέρας, μέσα από την καλή σχέση μεταξύ τους, να βοηθήσει το παιδί να χαλαρώσει τους δεσμούς του με την μητέρα και να αρχίσει τα δικά του βήματα στον κόσμο, να αναπτύξει την αυτοεκτίμησή του, την εμπιστοσύνη στις δυνάμεις του και να αυτονομηθεί από την μητέρα. Υπό την προστασία του πατέρα το παιδί εξερευνά τον έξω κόσμο, έτσι ώστε να μην παλινδρομήσει στην ενδομήτρια εμπειρία.

O πατέρας ενεργοποιεί στον γιο την ταυτότητα του είδους του.

Ανεξάρτητα από το φύλο του παιδιού, ο πατέρας στην αρχή της ζωής του παιδιού, είναι η πηγή της προστασίας από τις δυνάμεις της παλινδρόμησης. Βοηθά να δομήσει το παιδί τα όριά του, την ταυτότητά του, λύνοντας το συμβιωτικό στάδιο με την μητέρα, να έχει αίσθηση του εαυτού του, να λέει ναι ή όχι, τόσο στον έξω κόσμο, όσο και στον κόσμο των ενστίκτων και των επιθυμιών.

Η αρσενική αρχή είναι αυτή που βοηθά τον άνθρωπο να εδραιώσει τα όριά του, να βρει την ταυτότητά του, και αυτή η αρσενική δύναμη επίσης, (animus), φέρει τη θηλυκή αρχή έξω στον κόσμο, για να εκφραστεί. Ο γάμος αυτών των δύο αρχών επιφέρει την ισορροπία και την αρμονία.

Ο πατέρας δημιουργεί ένα ασφαλές μέρος για το παιδί που έχει γεννηθεί, στη θέση της ασφάλειας που το παιδί βίωνε στην μήτρα. Μεγαλώνοντας το παιδί, το βοηθά να διαπραγματευθεί με τον έξω κόσμο και να δομήσει την δική του Persona.

Η δημιουργία της Persona γίνεται σιγά σιγά από τα υλικά των γονεϊκών αξιών. Το πρώτο πρότυπο της διαμόρφωσης του εγώ είναι να συμπεριφερθώ με τον τρόπο που προσδοκούν οι γονείς μου.

Έτσι, η πρώτη persona, είναι οι συλλογικοί πολιτιστικοί κώδικες συμπεριφοράς και κρίσεων αξιών που εκφράζονται και μεταδίδονται από τους γονείς.

Στην πορεία της φυσιολογικής ψυχολογικής ανάπτυξης, πρέπει να υπάρξει μια διαφοροποίηση ανάμεσα στο εγώ και στην persona. Το παιδί χρειάζεται να συνειδητοποιήσει ποιο είναι ξέχωρα από τις εξωτερικές συλλογικές απαιτήσεις της κοινωνίας.

Να γίνει ένα άτομο που έχει τις δικές του ιδέες και τον δικό του κώδικα συμπεριφοράς και ταυτόχρονα να ζει στον κόσμο και να προσαρμόζεται στις συλλογικές νόρμες. Αν δεν επιτευχθεί κάτι τέτοιο, εμφανίζεται ένα ψευδο-εγώ και ο άνθρωπος ταυτίζεται με τον ρόλο του.

Η persona δεν πρέπει να είναι υπερβολικά άκαμπτη ή λαμπρή γιατί αυτή η υπερβολή θα οδηγήσει στην δημιουργία μιας πιο σκοτεινής σκιάς.

Αν λοιπόν είμαστε μόνο persona, τότε δεν είμαστε γνήσιοι, γιατί δεν έχουμε επαφή με τον εσωτερικό, πραγματικό εαυτό μας. «Ο άνθρωπος -persona είναι τυφλός και δεν βλέπει την εσωτερική του πραγματικότητα, ακριβώς όπως ο άνθρωπος που δεν έχει καθόλου persona είναι τυφλός και δεν βλέπει την πραγματικότητα του κόσμου.

Και τα Λοιπά...

Ποίημα του Λ. Καρακάση
----------------------------------------------------------------------


Δροσερή, νταβραντισμένη, λες και ζει για ν' αγαπά!
Στο σκολειόν έμαθε γλώσσες, κέντημα και ...τα λοιπά.

Μα τι κρίμα που η νιότη άρχισε να της ξεσπά
στη καρδιά και ...τα λοιπά!

Κι είχε μέσα στο σκολειό της δάσκαλον ένα παπά,
που της έκαμ' ερμηνεία, ιερά και τα ...λοιπά.

Κι ο παπάς -κακή της τύχη- ένιωθε να του χτυπά,
"οφθαλμών επιθυμία και σαρκός" ...και τα λοιπά

κι "εν ταις πονηραίς ημέραις" εκατάντησε ν' αρπά
γένεια του, μαλλιά του, μπράτσα της μικρής και τα ...λοιπά.

Κι επειδή των μαθημάτων ο καιρός ευθύς σκορπά,
πιάσανε κι επαναλήψεις γενικάς και τα ...λοιπά.

Και πηγαίνανε στον όρθρο μοναχοί των χαρωπά
κι άρχιζαν τα "Κύριε Ελέησον" κι ύστερα και ...τα λοιπά.

Κι έτσι, λένε, η μικρούλα τη θρησκείαν αγαπά
μόνο για το "Κύριε Ελέησον" του παπά ...και τα λοιπά.

---------------------------------------------



Λαίλιος Καρακάσης, 1885-1951

Πίστευε και μη Ερεύνα. Φράση Αγνώστου Προελεύσεως

Η γενική εντύπωση γι’ αυτήν τη φράση είναι ότι πρόκειται για δόγμα της Χριστιανικής Εκκλησίας και μάλιστα από την πρωτοχριστιανική περίοδο. Είναι όμως πραγματικά έτσι;

 Η απάντηση είναι πως ΟΧΙ.
Η φράση δεν υπάρχει αυτούσια ούτε στα Ευαγγέλια ούτε στην Παλαιά Διαθήκη ούτε σε κάποιο Πατερικό ή άλλο εκκλησιαστικό κείμενο. Σήμερα η Εκκλησία απορρίπτει μετά βδελυγμίας την υπόνοια ότι η φράση αυτή έχει την παραμικρή σχέση με τη χριστιανική διδασκαλία.

Έτσι, οφείλουμε να αποδεχθούμε ότι δεν είναι εκκλησιαστικό ρητό και ότι πρόκειται απλά για μια παροιμιακή φράση για την οποία έχει δημιουργηθεί —άγνωστο πώς και πότε— η εσφαλμένη εντύπωση ότι πρόκειται για ένα είδος εκκλησιαστικής εντολής.

 Όμως θα πρέπει να σημειώσουμε ότι κατά την πρωτοχριστιανική περίοδο, όταν διαμορφώθηκε το χριστιανικό δόγμα, υπήρξαν πολλές απόψεις από πατέρες της εκκλησίες που απηχούσαν το νόημα της συγκεκριμένης φράσης, αν και με διαφορετική διατύπωση.
Έτσι έχουμε:
τον Ωριγένη ο οποίος στην επιχειρηματολογία του εναντίον του φιλοσόφου Κέλσου αναφέρει ότι οι χριστιανοί λοιδορούνται επειδή ασπάζονται το «Μη εξέταζε αλλά πίστευσον».
Ο Τερτυλλιανός έλεγε «Πιστεύω διότι είναι παράλογο».
 Ο Μέγας Αθανάσιος: «Αλλ᾽ ως γέγραπται, πιστευέτω και μη λεγέτω».
Ο Ιωάννης ο Χρυσόστομος: «Μη αμφίβαλλε τοις παρά των πατέρων δεδοκιμασμένοις, αλλά φοβού, και ανεξετάστως πίστευσον. Μάλλον μεν ούν πίστευε, και μη πολυπραγμόνει.»



 Ο αντίλογος σε όλους αυτούς τους αφορισμούς είναι ότι στο Κατά Ιωάννην Ευαγγέλιον διαβάζουμε «Ερευνάτε τας γραφάς» (40:39). Αλλά αυτό το επιχείρημα είναι παραπλανητικό, καθώς το εδάφιο έχει τελείως άσχετο νόημα από αυτό που του προσδίδεται στο πλαίσιο αυτής της συζήτησης (έχει το νόημα: ερευνάτε τις γραφές [όχι στην προστακτική] για να βρείτε την αιώνια ζωή [δηλ. μάταιος κόπος]).

 Τέλος πρέπει να επισημάνουμε ότι η πλησιέστερη στο “πίστευε και μη ερεύνα” ιστορική φράση ήταν η θέση που πήρε ο Θεόδοτος, Επίσκοπος Αγκύρας στην Γ’ Οικουμενική Σύνοδο, το 431, όπου είπε «Πίστευε τω θαύματι και μη ερεύνα λογισμοίς το γενόμενον». Αυτή η φράση αν την δούμε έξω από τα συμφραζόμενα είναι αρκετά κοντά στο συζητούμενο, αλλά στην πραγματικότητα δεν αφορούσε το σύνολο του Χριστιανικού δόγματος αλλά μόνο ένα ιδιαίτερο ζήτημα, τη διττή φύση του Ιησού.

Βλέπουμε λοιπόν ότι η διάχυτη αντίληψη ότι το Πίστευε και μη Ερεύνα προέρχεται από την εκκλησία δεν είναι αποτέλεσμα παρεξήγησης. Ταιριάζει πολύ με την περιρρέουσα ατμόσφαιρα και τη νοοτροπία της εποχής. Η φράση μπορεί να μην ειπώθηκε —εξ όσων γνωρίζουμε— αυτολεξεί και να μην ήταν ποτέ δόγμα της εκκλησίας, αλλά υπήρξε κυρίαρχη αντίληψη των πρώτων χριστιανών, που πήρε αρνητική χροιά πολύ αργότερα, οπότε και αποκηρύχθηκε από την επίσημη εκκλησία.

 Εν κατακλείδι, η φράση δεν αποκλείεται να είχε έμμεσα εκκλησιαστική προέλευση, αλλά δεν μπορεί με τίποτα να χαρακτηριστεί εκκλησιαστικό ρητό. Πρόκειται απλά για αφορισμό ή παροιμιακή φράση αγνώστου προελεύσεως.

Η ομιλία του Ελύτη στην απονομή του Νόμπελ

Ολόκληρη η ομιλία του Οδυσσέα Ελύτη στην απονομή του Νόμπελ στην Ακαδημία της Στοκχόλμης κατά την απονομή του βραβείου Νόμπελ λογοτεχνίας (1979).





Κύριοι Ἀκαδημαϊκοί, 
Κυρίες καί Κύριοι, 

Ἄς μου ἐπιτραπεῖ, παρακαλῶ, νά μιλήσω στό ὄνομα τῆς φωτεινότητας καί τῆς διαφάνειας. Ἐπειδή οἱ ἰδιότητες αὐτές εἶναι πού καθορίσανε τόν χῶρο μέσα στόν ὁποῖο μοῦ ἐτάχθη νά μεγαλώσω καί νά ζήσω. Καί αὐτές εἶναι πού ἔνιωσα, σιγά-σιγά, νά ταυτίζονται μέσα μου μέ τήν ἀνάγκη νά ἐκφρασθῶ. Εἶναι σωστό νά προσκομίζει κανείς στήν τέχνη αὐτά πού τοῦ ὑπαγορεύουν ἡ προσωπική του ἐμπειρία καί οἱ ἀρετές τῆς γλώσσας του. Πολύ περισσότερο ὅταν οἱ καιροί εἶναι σκοτεινοί καί αὐτό πού τοῦ ὑπαγορεύουν εἶναι μία ὅσο τό δυνατόν μεγαλύτερη ὁρατότητα. 

Δέν μιλῶ γιά τή φυσική ἱκανότητα νά συλλαμβάνει κανείς τ' ἀντικείμενα σ' ὅλες τους τίς λεπτομέρειες ἀλλά γιά τή μεταφορική, νά κρατᾶ τήν οὐσία τους καί νά τά ὁδηγεῖ σέ μία καθαρότητα τέτοια πού νά ὑποδηλώνει συνάμα τήν μεταφυσική τους σημασιολογία. Ὁ τρόπος μέ τόν ὁποῖο μεταχειρίστηκαν τήν ὕλη οἱ γλύπτες τῆς Κυκλαδικῆς περιόδου, πού ἔφτασαν ἴσια-ἴσια νά ξεπεράσουν τήν ὕλη, τό δείχνει καθαρά. Ὅπως ἐπίσης, ὁ τρόπος πού οἱ εἰκονογράφοι τοῦ Βυζαντίου ἐπέτυχαν ἀπό τό καθαρό χρῶμα νά ὑποβάλλουν τό «θεῖο». Μιὰ τέτοια, διεισδυτική καί συνάμα μεταμορφωτική, ἐπέμβαση, μέσα στήν πραγματικότητα ἐπεχείρησε πιστεύω ἀνέκαθεν καί κάθε ὑψηλή ποίηση. 

Ὄχι ν' ἀρκεστεῖ στό «νῦν ἔχον» ἀλλά νά ἐπεκταθεῖ στό «δυνατόν γενέσθαι». 

Κάτι πού, εἶναι ἡ ἀλήθεια, δέν ἐκτιμήθηκε πάντοτε. Ἴσως γιατί οἱ ὁμαδικές νευρώσεις δέν τό ἐπέτρεψαν. Ἴσως γιατί ὁ ὠφελιμισμός δέν ἄφησε τά μάτια τῶν ἀνθρώπων ἀνοιχτά ὅσο χρειάζεται. Ἡ ὀμορφιά καί τό φῶς συνέβη νά ἐκληφθοῦν ἄκαιρα ἤ ἀνώδυνα. Καί ὅμως. Ἡ διεργασία πού ἀπαιτεῖται γιά νά φτάσει κανείς στό σχῆμα τοῦ Ἀγγέλου εἶναι, πιστεύω πολύ πιό ἐπώδυνη ἀπό τήν ἄλλη πού ἐκμαιεύει ὅλων τῶν λογιῶν τοὺς Δαιμόνους. 

Βέβαια ὑπάρχει τό αἴνιγμα. Βέβαια ὑπάρχει τό μυστήριο. Ἀλλά τό μυστήριο δέν εἶναι μιὰ σκηνοθεσία πού ἐπωφελεῖται ἀπό τά παιχνίδια τῆς σκιᾶς καί τοῦ σκότους γιά νά μᾶς ἐντυπωσιάσει ἁπλῶς. Εἶναι αὐτό πού ἐξακολουθεῖ νά παραμένει μυστήριο καί μέσα στό ἀπόλυτο φῶς. Εἶναι τότε πού προσλαμβάνει τήν αἴγλη ἐκείνη πού ἑλκύει καί πού τήν ὀνομάζουμε ὀμορφιά. Τήν ὀμορφιά πού εἶναι μία ὁδός -ἡ μόνη ἴσως ὁδός- πρός τό ἄγνωστο μέρος τοῦ ἑαυτοῦ μας, πρός αὐτό πού μᾶς ὑπερβαίνει. Ἐπειδή αὐτό εἶναι στό βάθος ἡ ποίηση: ἡ τέχνη νά ὁδηγεῖσαι καί νά φτάνεις πρός αὐτό πού σέ ὑπερβαίνει. 

Ἀπό τά μυριάδες μυστικά σήματα, πού μ' αὐτά εἶναι διάσπαρτος ὁ κόσμος καί πού ἀποτελοῦν ἄλλες τόσες συλλαβές μιᾶς ἄγνωστης γλώσσας, νά συνθέσεις λέξεις καί ἀπό τίς λέξεις φράσεις πού ἡ ἀποκρυπτογράφησή τους νά σέ φέρνει πιό κοντά στήν βαθύτερη ἀλήθεια. 

Ποῦ λοιπόν βρίσκεται σέ ἔσχατη ἀνάλυση ἡ ἀλήθεια; Στήν φθορά καί στόν θάνατο πού διαπιστώνουμε κάθε μέρα γύρω μας ἤ στή ροπή πού μᾶς ὠθεῖ νά πιστεύουμε ὅτι αὐτός ὁ κόσμος εἶναι ἀκατάλυτος καί αἰώνιος; Εἶναι φρόνιμο ν' ἀποφεύγουμε τίς μεγαλεπήβολες ἐκφράσεις, τό ξέρω. Οἱ κατά καιρούς κοσμολογικές θεωρίες τίς χρησιμοποίησαν, ἦρθαν σέ σύγκρουση, ἀκμάσανε, πέρασαν. Ἡ οὐσία ὅμως ἔμεινε, μένει. Καί ἡ ποίηση, πού ἐγείρεται στό σημεῖον ὅπου ὁ ὀρθολογισμός καταθέτει τά ὅπλα του γιά νά τ' ἀναλάβει ἐκείνη καί νά προχωρήσει μέσα στήν ἀπαγορευμένη ζώνη, ἐλέγχεται νά εἶναι ἴσια-ἴσια ἐκείνη πού προσβάλλεται λιγότερο ἀπό τή φθορά. Διασώζει σέ καθαρή μορφή τά μόνιμα, τά βιώσιμα στοιχεῖα πού καταντοῦν δυσδιάκριτα μέσα στό σκότος τῆς συνείδησης ὅπως τά φύκια μέσα στούς βυθούς τῶν θαλασσῶν. 

Νά γιατί μᾶς χρειάζεται ἡ διαφάνεια. Γιά νά διακρίνουμε τούς κόμπους στό νῆμα πού μές ἀπό τούς αἰῶνες τεντώνεται καί μᾶς βοηθεῖ νά σταθοῦμε ὄρθιοι πάνω σ' αὐτή τή γῆ. 

Ἀπό τόν Ἠράκλειτο ἕως τόν Πλάτωνα καί ἀπό τόν Πλάτωνα ἕως τόν Ἰησοῦ διακρίνουμε αὐτό τό «δέσιμο» πού φτάνει κάτω ἀπό διάφορες μορφές ὡς τίς ἡμέρες μας καί πού μᾶς λέει περίπου τό ἴδιο: ὅτι ἐντός τοῦ κόσμου τούτου ἐμπεριέχεται καί μέ τά στοιχεῖα τοῦ κόσμου τούτου ἀνασυντίθεται ὁ ἄλλος κόσμος, ὁ «πέραν» ἡ δεύτερη πραγματικότητα ἡ ὑπερτοποθετημένη ἐπάνω σ' αὐτήν ὅπου παρά φύσιν ζοῦμε. Εἶναι μία πραγματικότητα πού τή δικαιούμαστε καί πού ἀπό δική μας ἀνικανότητα δέν ἀξιωνόμαστε. 

Δέν εἶναι διόλου τυχαῖο ὅτι σέ ἐποχές ὑγιεῖς τό κάλλος ταυτίσθηκε μέ τό ἀγαθόν καί τό ἀγαθόν μέ τόν Ἥλιο. Κατά τό μέτρο πού ἡ συνείδηση καθαίρεται καί πληροῦται μέ φῶς, τά μελανά σημεῖα ὑποχωροῦν καί σβήνουν ἀφήνοντας κενά πού -ὅπως ἀκριβῶς στούς φυσικούς νόμους- τά ἀντίθετά τους ἔρχονται νά πληρώσουν τή θέση τους. 

Κι αὐτό, μέ τέτοιον τρόπο πού τελικά τό δημιουργημένο ἀποτέλεσμα νά στηρίζεται καί στίς δύο πλευρές, θέλω νά πῶ στό «ἐδῶ» καί στό «ἐπέκεινα». Ὁ Ἠράκλειτος δέν εἶχε ἤδη μιλήσει γιά μίαν «ἐκ τῶν διαφερόντων καλλίστην ἁρμονίην»; Ἐάν εἶναι ὁ Ἀπόλλων ἤ ἡ Ἀφροδίτη, ὁ Χριστός ἤ ἡ Παναγία, πού ἐνσαρκώνουν καί προσωποποιοῦν τήν ἀνάγκη νά δοῦμε ὑλοποιημένο ἐκεῖνο πού σέ ὁρισμένες στιγμές διαισθανόμαστε, δέν ἔχει σημασία. Σημασία ἔχει ἡ ἀναπνοή τῆς ἀθανασίας πού μᾶς ἐπιτρέπουν. Ἡ ποίηση ὀφείλει, κατά τήν ταπεινή μου γνώμη, πέραν ἀπό συγκεκριμένα δόγματα, νά ἐπιτρέπει αὐτή τήν ἀναπνοή. 

Πῶς νά μήν ἀναφερθῶ ἐδῶ πέρα στόν Φρειδερίκο Χαίλντερλιν, τόν μεγάλο ποιητή πού μέ τό ἴδιο πνεῦμα ἐστράφηκε πρός τούς Θεούς τοῦ Ὀλύμπου καί πρός τόν Ἰησοῦ; Ἡ σταθερότητα πού ἔδωσε σ' ἕνα εἶδος ὁράματος εἶναι ἀνεκτίμητη. Καί ἡ ἔκταση πού μᾶς ἀποκάλυψε μεγάλη. Θά ἔλεγα τρομακτική. Αὐτή ἄλλωστε εἶναι πού τόν ἔκανε, ὅταν μόλις ἀκόμη ἄρχιζε τό κακό πού σήμερα μᾶς πλήττει, ν' ἀνακράξει: 
Wozu Dichter in durftiger Zeit! 

Οἱ καιροί φεῦ ἐστάθηκαν ἀνέκαθεν γιά τόν ἄνθρωπο durftiger. Ἀλλά καί ἡ ποίηση ἀνέκαθεν λειτουργοῦσε. Δύο φαινόμενα προορισμένα νά συνοδεύουν τήν ἐπίγεια μοίρα μας καί πού τό ἕνα τους ἀντισταθμίζει τό ἄλλο. Πῶς ἀλλιῶς. Ἀφοῦ καί ἡ νύχτα καί τ' ἄστρα ἐάν μᾶς γίνονται ἀντιληπτά εἶναι χάρη στόν ἥλιο. Μέ τή διαφορά ὅτι ὁ ἥλιος, κατά τή ρήση τοῦ ἀρχαίου σοφοῦ, ἐάν ὑπερβεῖ τά μέτρα καταντᾶ «ὕβρις». Χρειάζεται νά βρισκόμαστε στή σωστή ἀπόσταση ἀπό τόν ἠθικόν ἥλιο, ὅπως ὁ πλανήτης μας ἀπό τόν φυσικόν ἥλιο, γιά νά γίνεται ἡ ζωή ἐπιτρεπτή. Μᾶς ἔφταιγε ἄλλοτε ἡ ἀμάθεια. Σήμερα μᾶς φταίει ἡ μεγάλη γνώση. Δέν ἔρχομαι μ' αὐτά πού λέω νά προστεθῶ στήν μακρά σειρά τῶν ἐπικριτῶν τοῦ τεχνικοῦ μας πολιτισμοῦ. Μία σοφία παλαιή ὅσο καί ἡ χώρα πού μ' ἐξέθρεψε, μ' ἐδίδαξε νά δέχομαι τήν ἐξέλιξη, νά χωνεύω τήν πρόοδο μαζί μέ ὅλα της τά παρεπόμενα, ὅσο δυσάρεστα καί ἄν μπορεῖ νά εἶναι αὐτά. 

Τότε ὅμως ἡ Ποίηση; Τί ἀντιπροσωπεύει μέσα σέ μία τέτοια κοινωνία; Ἀπαντῶ: τόν μόνο χῶρο ὅπου ἡ δύναμη τοῦ ἀριθμοῦ δέν ἔχει πέραση. Καί ἀκριβῶς, ἡ ἐφετινή ἀπόφασή σας νά τιμήσετε στό πρόσωπό μου τήν ποίηση μιᾶς μικρῆς χώρας δείχνει σέ πόσο ἁρμονική ἀνταπόκριση βρίσκεστε μέ τήν χαριστική ἀντίληψη τῆς τέχνης, τήν ἀντίληψη ὅτι ἡ τέχνη εἶναι ἡ μόνη ἐναπομένουσα πολέμιος τῆς ἰσχύος πού κατήντησε νά ἔχει στούς καιρούς μας ἡ ποσοτική ἀποτίμηση τῶν ἀξιῶν. 

Εἶναι, τό ξέρω, ἄτοπο ν' ἀναφέρεται κανείς σέ προσωπικές περιπτώσεις. Καί ἀκόμη πιό ἄτοπο νά παινᾶ τό σπίτι του. Εἶναι ὅμως κάποτε ἀπαραίτητο, στό βαθμό πού αὐτά βοηθοῦν νά δοῦμε πιό καθαρά μιὰν ὁρισμένη κατάσταση πραγμάτων. Καί εἶναι σήμερα ἡ περίπτωση. Μοῦ ἐδόθηκε, ἀγαπητοί φίλοι, νά γράφω σέ μιὰ γλώσσα πού μιλιέται μόνον ἀπό μερικά ἑκατομμύρια ἀνθρώπων. Παρ' ὅλ' αὐτά, μία γλώσσα πού μιλιέται ἐπί δυόμιση χιλιάδες χρόνια χωρίς διακοπὴ καί μ' ἐλάχιστες διαφορές. Ἡ παράλογη αὐτή, φαινομενικά, διάσταση, ἀντιστοιχεῖ καί στήν ὑλικό-πνευματική ὀντότητα τῆς χώρας μου. Ποὺ εἶναι μικρή σέ ἔκταση χώρου καί ἀπέραντη σέ ἔκταση χρόνου. Καί τό ἀναφέρω ὄχι διόλου γιά νά ὑπερηφανευθῶ ἀλλά γιά νά δείξω τίς δυσκολίες πού ἀντιμετωπίζει ἕνας ποιητής ὅταν χρησιμοποιεῖ γιά τά πιό ἀγαπημένα πράγματα τίς ἴδιες λέξεις πού χρησιμοποιοῦσαν μιὰ Σαπφώ ἤ ἕνας Πίνδαρος π.χ. -χωρίς ὡστόσο νά ἔχει τό ἀντικρυσμα πού εἶχαν ἐκεῖνοι ἐπάνω στήν ἔκταση τῆς πολιτισμένης τότε ἀνθρωπότητας. Ἐάν ἡ γλώσσα ἀποτελοῦσε ἁπλῶς ἕνα μέσον ἐπικοινωνίας, πρόβλημα δέν θά ὑπῆρχε. Συμβαίνει ὅμως ν' ἀποτελεῖ καί ἐργαλεῖο μαγείας καί φορέα ἠθικῶν ἀξιῶν. Προσκτᾶται ἡ γλώσσα στό μάκρος τῶν αἰώνων ἕνα ὁρισμένο ἦθος. Καί τό ἦθος αὐτό γεννᾶ ὑποχρεώσεις. Χωρίς νά λησμονεῖ κανείς ὅτι στό μάκρος εἰκοσιπέντε αἰώνων δέν ὑπῆρξε οὔτε ἕνας, ἐπαναλαμβάνω οὔτε ἕνας, πού νά μήν γράφτηκε ποίηση στήν ἑλληνική γλώσσα. Νά τί εἶναι τό μεγάλο βάρος παράδοσης πού τό ὄργανο αὐτό σηκώνει. Τό παρουσιάζει ἀνάγλυφα ἡ νέα ἑλληνική ποίηση. 

Ἡ σφαίρα πού σχηματίζει ἡ νέα ἑλληνική ποίηση ἔχει, θά μποροῦσε νά πεῖ κανείς, ὅπως κάθε σφαίρα δύο πόλους: τόν βόρειο καί τόν νότιο. Στόν ἕνα τοποθετεῖται ὁ Διονύσιος Σολωμός πού ἀπό τήν ἄποψη τῆς ἐκφραστικῆς ἐπέτυχε -προτοῦ ὑπάρξει ὁ Mallarme στά εὐρωπαϊκά γράμματα- νά χαράξει μέ ἄκρα συνέπεια καί αὐστηρότητα τήν ἀντίληψη τῆς καθαρῆς ποίησης μέ ὅλα της τά παρεπόμενα: νά ὑποτάξει τό αἴσθημα στή διάνοια, νά ἐξευγενίσει τήν ἔκφραση καί νά δραστηριοποιήσει ὅλες τίς δυνατότητες τοῦ γλωσσικοῦ ὀργάνου πρός τήν κατεύθυνση τοῦ θαύματος. Στόν ἄλλο πόλο, τοποθετεῖται ὁ Κ. Π. Καβάφης, αὐτός πού παράλληλα μέ τόν T.S. Eliot ἔφτασε στήν ἄκρα λιτότητα, στή μεγαλύτερη δυνατή ἐκφραστική ἀκρίβεια, ἐξουδετερώνοντας τόν πληθωρισμό στή διατύπωση τῶν προσωπικῶν του βιωμάτων. 

Ἀνάμεσα στούς δύο αὐτούς πόλους κινήθηκαν οἱ μεγάλοι μας ἄλλοι ποιητές, ὁ Ἀνδρέας Κάλβος, ὁ Κωστής Παλαμᾶς, ὁ Ἄγγελος Σικελιανός, ὁ Νίκος Καζαντζάκης, ὁ Γιῶργος Σεφέρης, ἄλλος λιγότερο ἄλλος περισσότερο πρός τό ἕν ἤ τό ἄλλο ἀπό τά δύο ἄκρα. Αὐτή εἶναι μία πρόχειρη καί ὅσο γίνεται πιό σχηματική χαρτογράφηση τοῦ νεοελληνικοῦ ποιητικοῦ λόγου. Τό πρόβλημα γιά μᾶς πού ἀκολουθήσαμε ἦταν νά ἐπωμιστοῦμε τά ὑψηλά διδάγματα πού μᾶς κληροδότησαν καί, ὁ καθένας μέ τόν τρόπο του, νά τ' ἁρμόσουμε πάνω στή σύγχρονη εὐαισθησία. Πέραν ἀπό τά ὅρια τῆς τεχνικῆς, ὀφείλαμε νά φτάσουμε σέ μία σύνθεση πού ἀπό τό ἕνα μέρος ν' ἀναχωνεύει τά στοιχεῖα τῆς ἑλληνικῆς παράδοσης καί ἀπό τό ἄλλο νά ἐκφράζει τά κοινωνικά καί ψυχολογικά αἰτήματα τῆς ἐποχῆς μας. Μέ ἄλλα λόγια, νά φτάσουμε νά προβάλλουμε τόν τύπο τοῦ «Εὐρωπαίου-Ἕλληνα». Δέν μιλῶ γιά ἐπιτυχίες μιλῶ γιά προσπάθειες. Οἱ κατευθύνσεις εἶναι πού ἔχουν σημασία γιά τόν μελετητή τῆς λογοτεχνίας. 

Πῶς ὅμως ν' ἀναπτυχθοῦν οἱ κατευθύνσεις αὐτές ἐλεύθερα ὅταν οἱ συνθῆκες τῆς ζωῆς εἶναι στίς ἡμέρες μας ἐξοντωτικές γιά τόν δημιουργό; Καί πῶς νά διαμορφωθεῖ ἡ πνευματική κοινότητα ὅταν οἱ φραγμοί τῶν γλωσσῶν ὀρθώνονται ἀξεπέραστοι; Σᾶς γνωρίζουμε καί μᾶς γνωρίζετε ἀπό τό 20 ἤ ἔστω τό 30% πού ἀπομένει ὕστερα ἀπό τήν μεταγλώτισση. Εἰδικά ἐμεῖς ὅλοι, ὅσοι κρατᾶμε ἀπό μία συγκεκριμένη παράδοση καί ἀποβλέπουμε στά θαύματα τοῦ λόγου, στόν σπινθήρα πού τινάζουν ἑκάστοτε δύο λέξεις κατάλληλα τοποθετημένες, παραμένουμε βουβοί, ἀμετάδοτοι. Πάσχουμε ἀπό τήν ἔλλειψη μιᾶς κοινῆς γλώσσας. Καί ὁ ἀντίκτυπος ἀπ' αὐτή τήν ἔλλειψη -ἄν ἀνεβοῦμε τήν κλίμακα- σημειώνεται ἀκόμη καί στήν πολιτική καί κοινωνική πραγματικότητα τῆς κοινῆς μας πατρίδας, τῆς Εὐρώπης. 

Λέμε, καί τό διαπιστώνουμε κάθε μέρα, ὅτι ζοῦμε σ' ἕνα χάος ἠθικό. Κι αὐτό, τή στιγμή πού ποτέ ἄλλοτε ἡ κατανομή τῶν στοιχείων τῆς ὑλικῆς μας ὕπαρξης δέν ἔγινε μέ τόσο σύστημα, τόση στρατιωτική θά ἔλεγα τάξη, τόσον ἀδυσώπητο ἔλεγχο. Ἡ ἀντίφαση εἶναι διδακτική. Ὅταν σέ δύο σκέλη τό ἕνα ὑπερτροφεῖ, τό ἄλλο ἀτροφεῖ. Μία ἀξιέπαινη ροπή νά συνενωθοῦν σέ ἑνιαία μονάδα οἱ λαοί τῆς Εὐρώπης, προσκόπτει σήμερα στήν ἀδυναμία νά συμπέσουν τά ἀτροφικά καί τά ὑπερτροφικά σκέλη τοῦ πολιτισμοῦ μας. Οἱ ἀξίες μας οὔτε αὐτές δέν ἀποτελοῦν μία γλώσσα κοινή. 

Γιά τόν ποιητή - μπορεῖ νά φαίνεται παράξενο ἀλλά εἶναι ἀληθές -ἡ μόνη κοινή γλώσσα πού αἰσθάνεται νά τοῦ ἀπομένει εἶναι οἱ αἰσθήσεις. Ἐδῶ καί χιλιάδες χρόνια, ὁ τρόπος πού ἀγγίζονται δύο σώματα δέν ἄλλαξε. Μήτε ὁδήγησε σέ καμιά σύγκρουση ὅπως οἱ εἰκοσάδες τῶν ἰδεολογιῶν πού αἱματοκύλισαν τίς κοινωνίες μας καί μᾶς ἄφησαν μέ ἀδειανά χέρια. 

Ὅμως ὅταν μιλῶ γιά αἰσθήσεις δέν ἐννοῶ τό προσιτό, πρῶτο ἤ δεύτερο, ἐπίπεδό τους. Ἐννοῶ τό ἀπώτατο. Ἐννοῶ τίς «ἀναλογίες τῶν αἰσθήσεων» στό πνεῦμα. Ὅλες οἱ τέχνες μιλοῦν μέ ἀνάλογα. Μιὰ ὀσμή μπορεῖ νά εἶναι ὁ βοῦρκος ἤ ἡ ἁγνότητα. Ἡ εὐθεία γραμμή ἤ ἡ καμπύλη, ὁ ὀξύς ἤ ὁ βαθύς ἦχος, ἀποτελοῦν μεταφράσεις κάποιας ὀπτικῆς ἤ ἀκουστικῆς ἐπαφῆς. Ὅλοι μας γράφουμε καλά ἤ κακά ποιήματα κατά τό μέτρο πού ζοῦμε καί διανοούμαστε μέ τήν καλή ἤ τήν κακή σημασία τοῦ ὅρου. Μιὰ εἰκόνα πελάγους ἀπό τόν Ὅμηρο φτάνει ἄθικτη ὡς τίς ἡμέρες μας. Ὁ Rimbaud τήν ἀναφέρει σάν mer melee au soleil καί τήν ταυτίζει μέ τήν αἰωνιότητα. Ἕνα κορίτσι πού κρατάει ἕνα κλῶνο μυρτιᾶς ἀπό τόν Ἀρχιλόχο ἐπιβιοῖ σ' ἕναν πίνακα τοῦ Matisse καί μᾶς καθιστᾶ πιό ἁπτή τήν αἴσθηση, τή μεσογειακή, τῆς καθαρότητας. 

Ἐδῶ ἀξίζει νά σκεφτεῖ κανείς ὅτι ἀκόμη καί μία παρθένος τῆς βυζαντινῆς εἰκονογραφίας, δέν διαφέρει πολύ. Παρά ἕνα κάτι ἐλάχιστο, συχνά, τό ἐγκώσμιο φῶς γίνεται ὑπερκόσμιο καί τἀνάπαλιν. Μιὰ αἴσθηση πού μᾶς δόθηκε ἀπό τούς ἀρχαίους καί μία ἄλλη ἀπό τούς μεσαιωνικούς ἔρχονται νά γεννήσουν μιὰ τρίτη πού τούς μοιάζει ὅπως τό παιδί στούς γεννήτορές του. 

Μπορεῖ ἡ ποίηση ν' ἀκολουθήσει ἕναν τέτοιο δρόμο; Οἱ αἰσθήσεις μές ἀπ' τόν ἀδιάκοπο καθαρμό τους νά φτάσουν στήν ἁγιότητα; Τότε ἡ ἀναλογία τους θά ἐπαναστραφεῖ ἐπάνω στόν ὑλικό κόσμο καί θά τόν ἐπηρεάσει.Δέν ἀρκεῖ νά ὀνειροπολοῦμε μέ τούς στίχους. Εἶναι λίγο. Δέν ἀρκεῖ νά πολιτικολογοῦμε. Εἶναι πολύ. Κατά βάθος ὁ ὑλικός κόσμος εἶναι ἁπλῶς ἕνας σωρός ἀπό ὑλικά. Θά ἐξαρτηθεῖ ἀπό τό ἄν εἴμαστε καλοί ἤ κακοί ἀρχιτέκτονες τό τελικό ἀποτέλεσμα. Ὁ Παράδεισος ἤ ἡ Κόλαση πού θά χτίσουμε. Ἐάν ἡ ποίηση παρέχει μία διαβεβαίωση καί δή στούς καιρούς τούς durftiger εἶναι ἀκριβῶς αὐτή: ὅτι ἡ μοίρα μας παρ' ὅλ' αὐτά βρίσκεται στά χέρια μας.

Κάλαντα της Πρωτοχρονιάς

Μια απόπειρα να εξηγηθούν τα -ελαφρώς ακατανόητα- κάλαντα της Πρωτοχρονιάς (που έχουν Βυζαντινή προέλευση).

Καταρχήν πρέπει να λάβουμε υπόψη ότι στα Βυζαντινά χρόνια τα κάλαντα δεν τα έλεγαν μικρά παιδιά αλλά συνήθως παρέες νέων  (εξ ου το «δες κι εμέ το παλληκάρι»).

Μια άλλη επισήμανση, για τα κάλαντα γενικώς, είναι ότι πέρα από τις αναφορές στην επικείμενη εορτή (Χριστούγεννα, Πρωτοχρονιά, Φώτα), είχαν τη μορφή διαλόγου με τους ενοίκους του σπιτιού.

Στην πιο διαδεδομένη εκδοχή των καλάντων της Πρωτοχρονιάς, η παρέα που λέει τα κάλαντα δεν απευθύνεται στον «αφέντη» του σπιτιού (που ήταν το πιο συνηθισμένο) αλλά στην κόρη του σπιτιού. Ήταν ένα είδος βυζαντινού εορταστικού φλερτ.

 Μέσα από τα κάλαντα εκφράζεται συγκαλυμμένα το ενδιαφέρον των καλαντιστών προς τη νέα. Η σειρά των στίχων είναι εναλλάξ ένας στίχος, που αναφέρεται στον Άγιο Βασίλη, και στη συνέχεια ένας στίχος με  υπονοούμενα ή κοπλιμέντα προς την κοπέλα για την οποία λέγονται τα κάλαντα.

Στους στίχους των καλάντων που ακολουθούν οι μονοί στίχοι είναι αυτοί  που αναφέρονται στον Άγιο Βασίλειο, που γιορτάζει την πρωτοχρονιά και οι ζυγοί αυτοί που απευθύνονται στην κοπέλα. Σε παρένθεση οι επεξηγήσεις:

 1. Αρχιμηνιά και αρχιχρονιά
2. Ψηλή μου δεντρολιβανιά (που είσαι ψηλή και λυγερή σαν δεντρολιβανιά)
3. και αρχή καλός μας χρόνος
4. εκκλησιά με τ’ άγιο θόλος (είσαι εντυπωσιακή σαν εκκλησιά με τρούλο)
5. Αρχή που βγήκε ο Χριστός, άγιος και πνευματικός
6. στη γη να περπατήσει και να μας καλοκαρδίσει (η κοπελιά)
7. Άγιος Βασίλης έρχεται
8. και δεν μας καταδέχεται (δεν μας καταδέχεται η κοπέλα)
9. από την Καισαρεία
10. συ είσαι αρχόντισσα κυρία (εσύ κοπέλα μου είσαι αρχόντισσα)
11. Βαστάει εικόνα και χαρτί  (ο άγιος όπως παριστάνεται στις εικόνες)
12. ζαχαροκάντιο ζυμωτή (είσαι σαν γλυκό ζυμωμένο, σαν ζαχαροκάντιο, δηλ. γλυκό από ζαχαροκάλαμο)
13. χαρτί και καλαμάρι
14. δες κι εμέ το παλληκάρι (κοίτα και μένα το παλληκάρι)
15. Το καλαμάρι έγραφε (είναι θέληση του αγίου σε συνδυασμό με τον επόμενο στίχο)
16. την μοίρα του την έλεγε (είναι η μοίρα μας να είμαστε μαζί [;])
17. και το χαρτί ομίλει (αυτό μάλλον μπαίνει για ομοιοκαταληξία)
18. άγιε μου, άγιε μου καλέ Βασίλη (για ξεκάρφωμα)


Το post βασίστηκε σε άρθρο του  Karamatskos Dimitris 
http://karamatskos.blogspot.gr/2012/04/blog-post_3251.html?view=classic

Ο Κόντογλου για το Βυζάντιο

Τί ἤτανε, ἀληθινά, ἐκεῖνο τὸ Βυζάντιο, ἐκείνη ἡ Κωνσταντινούπολη; Παραμυθένιος κόσμος!...

Ὄχι μοναχὰ ἡ ἀρχαία πολιτεία, μὰ κι ἡ καινούρια, ὡς τοῦ σουλτὰν-Χαμὶτ τὰ χρόνια. Εἶχα γνωρίσει ἕναν χριστιανὸ Ἀνατολίτη κοσμογυρισμένον, ποὺ ἔζησε πολλὰ χρόνια στὴν Εὐρώπη καὶ στὴν Ἀμερική, στὴ Λόντρα, στὸ Παρίσι, στὴ Ρώμη, στὴ Νέα Ὑόρκη. «Ὅλες αὐτὲς οἱ μεγάλες πολιτεῖες, μοῦ ἔλεγε, εἶναι σπουδαῖες, μὰ σὰν τὴν Κωνσταντινόπολη δὲν ὑπάρχει ἄλλη στὴν οἰκουμένη, κι οὔτε βρίσκεται στὸν ντουνιὰ τέτοια ἐπίσημη ἀρχοντικιὰ καὶ βασιλικὴ πολιτεία».

Στὰ χρόνια τῶν Βυζαντινῶν «ἡ βασιλεύουσα Πόλις» θὰ εἶχε μιὰ ἐξωτικὴ κι ἀλλόκοτη μεγαλοπρέπεια. Χίλιοι κουμπέδες (τροῦλλοι) κατάχρυσοι λαμποκοπούσανε μέσα στὴ βλογημένη αὐτὴ ἀφεντοπολιτεία. Στὴ μέση στεκότανε, σὰν ἥλιος, ἡ Ἁγιὰ Σοφιά, καὶ γύρω της ἤτανε σκορπισμένες οἱ ἄλλες ἐκκλησίες μὲ τοὺς χρυσοὺς κουμπέδες, σφαῖρες οὐράνιες, ποὺ λὲς καὶ γυρίζανε γύρω στὸν ἥλιο. Δὲν φαινόντανε πὼς ἤτανε κτίρια κανωμένα ἀπὸ τὸν ἄνθρωπο, ἀλλὰ σὰν νὰ κατεβήκανε ἀπὸ τὸν οὐρανὸ καὶ σταθήκανε ἀπάνω στὴ γῆ. Κι ἀπὸ μέσα ἤτανε καταστολισμένες μὲ ψηφιά, μὲ χρωματιστὰ μάρμαρα, μὲ σμάλτα, μὲ ζωγραφιές, ποὺ θαρροῦσε κανένας πὼς μπαίνει σὲ οὐράνια παλάτια. Εἴχανε δίκιο οἱ παλιοὶ Κινέζοι ποὺ λέγανε πὼς αὐτὰ τὰ κτίρια ἤτανε «κάποια παλάτια μεγάλα καὶ λαμπερά, ποὺ ἀπὸ μέσα μοιάζανε σὰν τὰ χρυσὰ φτερὰ τοῦ φασιανοῦ τὴν ὥρα ποὺ πετᾶ».

Ἀνάμεσα στὶς ἀκαταμέτρητες ἐκκλησιές, στὰ παλάτια καὶ στὰ μοναστήρια, ποὺ σκεπάζανε ἀνεξερεύνητα μυστήρια, ἤτανε χτισμένα τὰ σπίτια καὶ τὰ ἀμέτρητα παζάρια ποὺ μερμήγκιαζε ὁ κόσμος, κόσμος καλοπερασμένος, τὰ χάνια, τὰ μαγαζιά, φωλιὲς γεμάτες ζωὴ καὶ κίνηση. Ἐδῶ κι ἐκεῖ πρασινίζανε κάποια περιβόλια μὲ ψηλὰ δέντρα μέσα στὴν πολιτεία, μὰ ἕνα γύρω τὴ ζώνανε, σὰν ὁλόδροσο στεφάνι, ἀνθισμένοι κῆποι, δάση μὲ πλατάνια, μὲ δρῦς, μὲ κυπαρίσσια, μὲ καβάκια (λεῦκες), ποὺ ρίχνανε τὸν πυκνὸ ν ἴσκιο τους ἀπάνω σὲ ξωτικὰ κιόσκια, σὲ βρύσες μὲ κρυσταλλένια νερά, ἐνῶ ἀπὸ παντοῦ χλιμιντρούσανε χαρούμενα τὰ λυγερὰ ἄτια (ἄλογα) τῆς Ἀνατολῆς, κι ἀκουγόντανε κάτι τραγούδια ποὺ μοιάζανε μὲ ψαλμῳδίες. Ἀνάμεσα στὰ δέντρα βοσκούσανε ζαρκάδια.

Μὰ σὰν γύριζε κανένας τὴ ματιά του κατὰ τὴ θάλασσα, εὐφραινότανε ἀκόμα πιὸ πολὺ ἀπὸ τὸ θαυμαστὸ πανόραμα. Ὁ Βόσπορος, αὐτὸς ὁ ἐξαίσιος θαλασσινὸς ποταμός, δρόσιζε μὲ τὰ νερά του τὰ πόδια τῆς πολιτείας, ρεματίζοντας ἀνάμεσα σ᾿ αὐτὴ καὶ στὴν καταπράσινη Ἀνατολή, μὲ τὴ Χρυσούπολη καὶ μὲ τὰ παλάτια ποὺ παραθερίζανε οἱ Κωνσταντινουπολίτες. Ὅπου νὰ στεκότανε ἄνθρωπος ἔβλεπε μπροστά του ἕνα μαγικὸ θέαμα, τὶς ἥμερες ἀκρογιαλιὲς τοῦ μπογαζιοῦ ἀνάμεσα στὰ δέντρα ποὺ βουΐζανε ἀπὸ τὸ γλυκὸ φύσημα τ᾿ ἀγεριοῦ. Ἀκαταμέτρητο πλῆθος ἀπὸ καράβια λογιῶν λογιῶν, ἀπὸ βάρκες, ἀπὸ μαοῦνες, ἀπὸ καΐκια, ἀπὸ μπιαντάδες, ἀρμενιζανε παντοῦ, ἀλλὰ μὲ πανιὰ κι ἀλλὰ μὲ κουπιά. Τὰ λιμάνια ἤτανε γεμάτα ἀπὸ καράβια ἀραγμένα στοὺς μόλους ἢ φουνταρισμένα ἀνοιχτά. Κάστρα θεόρατα, τρίδιπλα κι ἀκατάλυτα, ζώνανε τὴν ἀξετίμητη πολιτεία, ἀπὸ στεριὰ κι ἀπὸ θάλασσα, μὲ χίλιες καστρόπορτες, μ᾿ ἀμέτρητες τάμπιες καὶ πύργους, ὅλα ἀρματωμένα καλὰ μὲ στρατό, μὲ βάρδιες ποὺ ξαγρυπνούσανε.

Τὸ Σαββατόβραδο, κατὰ τὸ δειλινό, ἡ ἀτμόσφαιρα γέμιζε ἀπὸ τὴ γλυκειὰ βουὴ ποὺ κάνανε χιλιάδες καμπάνες καὶ ποὺ ἀνέβαινε σὰν ψαλμωδία ἀπάνω ἀπὸ τὴν ἁγιασμένη πολιτεία, ἀπὸ τὴ Νέα Σιών, «ἦχος καθαρὸς ἑορταζόντων». Πανηγυρικὴ μεγαλοπρέπεια! Μοναχὰ τὸ Βυζάντιο κατέβασε στὴ γῆ τὴν οὐράνια ἁρμονία.

Γιὰ τοὺς Βυζαντινούς, ἡ πατρίδα τοὺς ἤτανε ἡ Κιβωτὸς τῆς ἀληθινῆς θρησκείας, καὶ εἴχανε πόθο νὰ τραβήξουνε μέσα σ᾿ αὐτὴ ὅλα τὰ ἔθνη τῆς γῆς, καὶ νὰ τὰ σώσουνε φωτισμένα ἀπὸ τὸ ἀνέσπερο φῶς τοῦ Εὐαγγελίου. Γι᾿ αὐτό, ἕνας αὐτοκράτορας μιλώντας στοὺς στρατηγούς του ποὺ πηγαίνανε νὰ πολεμήσουνε καταπάνω σὲ βάρβαρους λαούς, τοὺς παράγγελνε νὰ φέρνονται μὲ εὐσπλαγχνία στοὺς νικημένους καὶ νὰ μὴν τοὺς βιάζουνε νὰ πληρώνουνε φόρους. «Ἐμεῖς, ἔλεγε, δὲν θέλουμε νὰ σκλαβώσουμε τοὺς ἄλλους, ἀλλὰ ἡ δόξα μας κι ἡ τιμή μας εἶναι νὰ γίνουνε εὐτυχισμένοι κι ἐλεύθεροι μαζί μας». Ὅσοι ἀλλόθρησκοι πηγαίνανε στὴν Πόλη ἀπὸ ξένες χῶρες ἀπορούσανε πὼς γινότανε οἱ χριστιανοί, ποὺ εἴχανε τέτοια πλούσια καὶ μεγαλόπρεπη πολιτεία, νὰ λατρεύουνε γιὰ θεό τους ἕναν ταπεινόν, τυραννισμένον, καρφωμένον ἀπάνω σ᾿ ἕνα ξύλο, ἐνῷ περιμένανε νὰ δοῦνε νὰ προσκυνᾶνε κάποιο εἴδωλο χρυσοντυμένο, μὲ περήφανη ὄψη, μὲ κορμὶ γίγαντα.

Στὸ Βυζάντιο ἡ θρησκεία βασίλευε ἀπάνω σὲ ὅλα. Μὲ ὅλη τὴ ζωηρὴ δραστηριότητα ποὺ εἴχανε οἱ Βυζαντινοὶ στὰ ἐγκόσμια, ἡ σκέψη τους κι ἡ καρδιά τους ἤτανε πάντα γυρισμένη στὴν ἄλλη ζωή, στὴν αἰώνια ζωή. Στὸ νοῦ τους εἴχανε μέρα νύχτα τὰ λόγια του Παύλου: «Οὐ γὰρ .εχομεν ὦδε μένουσαν πόλιν, ἀλλὰ τὴν μέλλουσαν ἐπιζητοῦμεν». Τούτη ἡ ἀφοσίωση στὴ μέλλουσα ζωή, στὴ βασιλεία τῶν οὐρανῶν, ἔκανε ὥστε καὶ τὸ σύστημα τῆς ἐπίγειας ζωῆς τους νὰ πάρει κάποιον χαρακτῆρα αἰωνιότητας, σὰν μιὰ ἀτελὴς προεικόνιση «ἐκείνου τοῦ καινοῦ αἰῶνος, τοῦ θαυμαστοῦ». Ὄχι μοναχὰ τὰ θρησκευτικὰ αἰσθήματά τους, μὰ καὶ τὰ κοσμικά, εἴχανε χαρακτῆρα λειτουργικόν. Γιὰ ὅποιον εἶναι σὲ θέση νὰ νοιώσει καλὰ τί εἶναι αὐτὸ τὸ «λειτουργικό», ποτὲς ἄλλη φορὰ ἡ ὁμαδικὴ ζωὴ τῶν ἀνθρώπων δὲν ἔφταξε σ᾿ ἕνα τέτοιο πνευματικὸ ὕψος. Ὅσοι θελήσανε καὶ θέλουνε νὰ κρίνουνε τὸ Βυζάντιο μὲ τὸν συνηθισμένον χονδροειδῆ ἀντιπνευματικὸν τρόπο καὶ μὲ τὶς γνωστὲς ἀνόητες εὐφυολογίες, καὶ νὰ τὸ γελοιοποιηθοῦνε σὲ βαθμὸ ποὺ νὰ ὀνομάζουνε «βυζαντινισμὸ» κάθε ἀφηρημένη συζήτηση καὶ οὐτοπία, αὐτοὶ φανερώνουνε μ᾿ αὐτὸ πόσο ἀνίδεοι εἶναι ἀπὸ ἀληθινὴ πνευματικότητα, μὲ ὅλους τοὺς ψεύτικους τίτλους τῆς σοφίας καὶ τῆς ἐπιστήμης ποὺ εἶναι στολισμένοι.

Τὸ Βυζάντιο εἶναι πολὺ λεπτὸ πρᾶγμα γιὰ νὰ μπορέσουνε νὰ τὸ πιάσουνε τὰ χοντροκανωμένα ἐργαλεῖα τους. Τὸ Βυζάντιο εἶναι ἡ ἀληθινὴ χριστιανικὴ θρησκεία, ἀνάμεσα στὰ ψεύτικα καὶ ἐλεεινὰ παραμορφωμένα ὁμοιώματά της, ποὺ τὰ φτιάξανε λαοὶ βάρβαροι καὶ ὑλιστές, ἀνίκανοι νὰ τὴν καταλάβουνε καὶ νὰ τὴν αἰσθανθοῦνε. Γιὰ τοῦτο, τὸ Βυζάντιο κρίνεται ἀπὸ τοὺς λεγόμενους σοφοὺς τοῦ κόσμου ὅπως κρίνεται τὸ Εὐαγγέλιο, δηλ. σὰν μωρία, μπροστὰ στὴ δική τους γνώση, κι ἡ γνώμη τους ἴσια-ἴσια, πὼς τὸ Βυζάντιο εἶναι «μωρία», πιστοποιεῖ πὼς ἀληθινὰ στάθηκε ἡ Νέα Σιών, ἡ ἔμψυχος κιβωτός, ποὺ μέσα σ᾿ αὐτὴ φυλάχθηκε ἡ ἐπαγγελία τοῦ Θεοῦ πρὸς τοὺς ἀνθρώπους πὼς θὰ γίνουνε τέκνα του, καὶ «ἡ μακαρία ἐλπὶς τῆς αἰωνίου ζωῆς». Ὅσο νοιώσανε οἱ ὑλικοὶ ἄνθρωποι τί λέγει ὁ Παῦλος γιὰ τὸ Εὐαγγέλιο καὶ γιὰ τὴ σοφία τοῦ Θεοῦ, ἄλλο τόσο νοιώσανε κι οἱ ἱστορικοὶ κι οἱ ἐπιστήμονες τῆς κοσμικῆς γνώσης, «οἱ συζητηταὶ τοῦ αἰῶνος τούτου» ὅπως λέγει ὁ Παῦλος, τί εἶναι τὸ Βυζάντιο.

Νά, τί λέγει ὁ Παῦλος γιὰ τὴν ψεύτικη σοφία τους καὶ γιὰ τὴν ἀληθινή του Θεοῦ: «Οὐχὶ ἐμώρανεν ὁ Θεὸς τὴν σοφίαν τοῦ κόσμου τούτου; Ἐπειδὴ γὰρ ἐν τῇ σοφίᾳ τοῦ Θεοῦ οὐκ ἔγνω ὁ κόσμος διὰ τῆς σοφίας τὸν Θεόν, εὐδόκησεν ὁ Θεὸς διὰ τῆς μωρίας τοῦ κηρύγματος σῶσαι τοὺς πιστεύοντας. Ἐπειδὴ καὶ Ἰουδαῖοι σημεῖον αἰτοῦσι, καὶ Ἕλληνες σοφίαν ζητοῦσιν, ἡμεῖς δὲ κηρύσσομεν Χριστὸν ἐσταυρωμένον, Ἰουδαίοις μὲν σκάνδαλον, Ἕλλησι δὲ μωρίαν, αὐτοῖς δὲ τοῖς κλητοῖς, Ἰουδαίοις τε καὶ Ἕλλησι, Χριστὸν Θεοῦ δύναμιν καὶ Θεοῦ σοφίαν». «Τὰ μωρὰ τοῦ κόσμου ἐξελέξατο ὁ Θεὸς ἵνα τοὺς σοφοὺς καταισχύνῃ, καὶ τὰ ἀσθενῆ τοῦ κόσμου ἐξελέξατο ὁ Θεὸς ἵνα καταισχύνῃ τὰ ἰσχυρά, καὶ τὰ ἀγενῆ τοῦ κόσμου καὶ τὰ ἐξουθενωμένα ἐξελέξατο ὁ Θεὸς καὶ τὰ μὴ ὄντα (τὶς οὐτοπίες καὶ τὶς θρησκοληψίες), ἵνα τὰ ὄντα (τὶς θετικὲς ἐπιστῆμες, τὸν ὀρθολογισμό, καὶ τὴν ἐμπειρικὴ γνώση) καταργήσῃ». «Σοφίαν δὲ λαλοῦμεν ἐν τοῖς τελείοις, σοφίαν δὲ οὐ τοῦ αἰῶνος τούτου, οὐδὲ τὸν ἀρχόντων τοῦ αἰῶνος τούτου, τῶν καταργουμένων. Ἀλλὰ λαλοῦμεν σοφίαν τοῦ θεοῦ ἐν μυστηρίῳ, τὴν ἀποκεκρυμμένην, ἣν προώρισεν ὁ Θεὸς πρὸ τῶν αἰώνων εἰς δόξαν ἡμῶν, ἣν οὐδεὶς τῶν ἀρχόντων τοῦ αἰῶνος τούτου ἔγνωκεν». (Νομίζει κανεὶς πὼς αὐτὰ τὰ λόγια τὰ λέγει τὸ Βυζάντιο). «Μηδεὶς ἑαυτὸν ἐξαπατάτω. Εἴ τις δοκεῖ σοφὸς εἶναι, μωρὸς γενέσθω, ἵνα γένηται σοφός. Ἡ γὰρ σοφία τοῦ κόσμου τούτου, μωρία παρὰ τῷ Θεῷ ἐστιν». «Ἡμεῖς μωροὶ διὰ Χριστόν, ὑμεῖς δὲ φρόνιμοι ἐν Χριστῷ. Ἡμεῖς ἀσθενεῖς, ὑμεῖς δὲ ἰσχυροί. Ὑμεῖς ἔνδοξοι, ἡμεῖς δὲ ἄτιμοι».

Ἀπάνω στὸ Βυζάντιο ἤτανε γραμμένος ὁ λόγος τοῦ Παύλου: «ὁ καυχώμενος, ἐν Κυρίῳ καυχάσθω». Ὅλες οἱ καρδιές, ἀπὸ τὸν βασιλιᾶ ὡς τὸν πιὸ φτωχὸν καντηλανάφτη ἡ βαρκάρη, ἡ στρατιώτη ἢ ξωχάρη, αὐτὰ τὰ λόγια εἴχανε μέσα. Ἡ προσευχὴ ἤτανε ἡ ζωή τους. Κι ἡ τυπικὴ ἀκόμα εὐσέβεια σὲ κάποιους αὐτοκράτορες ἢ ἄρχοντες, δείχνει πὼς ὑποταζόντανε στὸν πνευματικὸ νόμο τῆς θρησκείας κι ἐκεῖνοι ποὺ δὲν ἤτανε σὲ θέση νὰ τὸν νοιώσουνε καὶ νὰ εὐφρανθοῦνε ἀπὸ τὴ γλυκύτητα «τοῦ ζῶντος ὕδατος τοῦ ἁλλομένου εἰς ζωὴν αἰώνιον». Ἀκόμα κι ἐκεῖνοι ποὺ δὲ μπορούσανε νὰ νικήσουνε τὴ φυσικὴ κακία τους, ἤτανε εὐλαβεῖς, ἕνα πρᾶγμα παράδοξο.

Ὁ Νικηφόρος Φωκᾶς ἔκανε κάθε μέρα τὴν προσευχή του, καὶ στὸν πόλεμο φοροῦσε ἀπὸ μέσα, κάτω ἀπὸ τὸν θώρακά του ἕνα παλιόρασο τοῦ θείου του ἀσκητῆ Γεωργίου τοῦ ἐν τῷ Μαλεῷ ποὺ εἶχε ἁγιάσει, γιὰ νὰ τὸν φυλάγει. Ὁ Ἀλέξιος Κομνηνὸς ὅποτε ἤτανε νὰ πάγει σὲ καμμιὰ ἐκστρατεία, ἔβαζε τὰ πολεμικὰ σχέδιά του κάτω ἀπὸ τὴν ἁγία Τράπεζα, κι ὅλη τὴ νύχτα προσευχότανε γονατιστὸς ἀπάνω στὰ σκαλοπάτια τοῦ ἱεροῦ, καὶ τὸ πρωὶ ἔπαιρνε τὸ σχέδιο ποὺ ἔβγαινε κάτω ἀπὸ τὸ σκέπασμα τῆς ἁγίας Τράπεζας, γιατὶ πίστευε πὼς τοῦ τὸ ἔδινε ὁ ἀρχάγγελος Μιχαήλ. Ὁ Ἰωάννης Τσιμισκὴς γονάτιζε σὰν παιδὶ μπροστὰ στὴν ἁγία Τράπεζα τῆς Ἁγίας Σοφίας παρακαλώντας μὲ δάκρυα νὰ τοῦ δώσει ὁ θεὸς ἕναν ἄγγελο φύλακα ποὺ νὰ τὸν φωτίζει κατὰ τὸν πόλεμο.

Ὅσο σφίγγεται τὸ Βυζάντιο ἀπὸ τοὺς βαρβάρους, κι ὅσο ἡ ψυχὴ ὑποφέρνει καὶ πονᾷ, τόσο γυρίζει τὰ μάτια του κατὰ τὸν οὐρανό. Ὁ βασιλιὰς Θεόδωρος Δούκας ὁ Λάσκαρις σύνθεσε τὸν Μέγαν Παρακλητικὸν Κανόνα στὴν Παναγία, ποὺ εἶναι γεμάτος ἀπὸ συντριβή, ταπείνωση καὶ πίστη. Ὁ Λέων ὁ Σοφὸς ἐποίησε τὰ ἐξαίσια Ἑωθινὰ ποὺ τὰ ψέλνουνε στὸν Ὄρθρο κάθε Κυριακὴ κι ὁ γυιός του Κωνσταντῖνος φιλοτέχνησε τὰ Ἐξαποστειλαρια. Κι ἄλλοι πολλοὶ βασιλιάδες ψέλνανε ἢ ὑμνογραφούσανε. Ἄλλα κι οἱ ὁμιλίες ποὺ κάνανε στοὺς στρατιῶτες καὶ στὸν λαό, εἴχανε κι ἐκεῖνες ὕφος θρησκευτικὸ κι ἤτανε γεμάτες εὐλάβεια καὶ πίστη. Ὁ πικραμένος λόγος ποὺ ἔβγαλε ὁ τελευταῖος βασιλιὰς τοῦ Βυζαντίου, Κωνσταντῖνος ὁ Παλαιολόγος, ἤτανε σὰν νεκρώσιμο τροπάρι. Τὸ Βυζάντιο εἶναι ἡ προεικόνιση ἀπάνω στὴ γῆ τῆς βασιλείας τῶν οὐρανῶν, ὅσο ἤτανε δυνατὸ νὰ πραγματοποιηθεῖ ἀπὸ τὴν ἀνθρώπινη ἀτέλεια μέσα στὸν κόσμο τῆς φθορᾶς.

Σὰν μπήκανε οἱ Σταυροφόροι σ᾿ αὐτὴ τὴν πολιτεία τοῦ Χριστοῦ, δὲν καταλάβανε τίποτα ἀπὸ τὸν μυστικὸν πλοῦτο ποὺ ἔκλεινε μέσα της, μ᾿ ὅλο ποὺ λεγόντανε Χριστιανοί. Αὐτοὶ θαμπωθήκανε ἀπὸ «τὸ ἔξωθεν τοῦ ποτηριοῦ καὶ τῆς παροψίδος», ἀπὸ τὰ κτίρια, ἀπὸ τὰ πλούτη της, ἀπὸ τὰ ὑλικὰ πράγματα ποὺ κρύβανε ἀπὸ κάτω τους τὰ πνευματικὰ μυστήρια, ὅπως ἡ στολὴ τοῦ ἀρχιερέως συμβολίζει, μὲ τὸ χρυσάφι καὶ τὶς πολύτιμες πέτρες, τὴν πνευματικὴ μεγαλοπρέπεια τῆς λατρείας. Ἐκεῖνοι οἱ βάναυσοι τυχοδιῶκτες κυττάζανε μὲ λαιμαργία τὰ ἀκριβὰ στολίσματα τῆς Πόλης, καὶ θέλανε νὰ τ᾿ ἁρπάξουνε γιὰ νὰ τὰ φᾶνε.

Ποῦ νὰ καταλάβουνε πὼς ἐκείνη ἡ μεγάλη ἐκκλησιὰ ἤτανε ἐκκλησιὰ τῆς Σοφίας τοῦ Θεοῦ. Κανωμένη κατὰ τὸν ναὸ τοῦ Σολομῶντος, ποὺ τὸν στόλισε μὲ ὅ,τι ἀκριβὸ καὶ θαυμαστὸ εἶχε ὁ ἄνθρωπος γιὰ νὰ τιμήσει τὸν Θεό. Ποῦ νὰ καταλάβουνε ἐκείνη τὴν ἀρχιτεκτονική, ἐκείνη τὴν ἁγιογραφία, τὰ σκεύη, τὴν ψαλμῳδία, τὴν ὑμνῳδία, ποὺ ὅλα ἤτανε ἦχοι ποὺ βγαίνανε ἀπὸ σάλπιγγες πνευματικές. Αὐτοὶ ἅρπαξανε τὰ μαλάματα, τὰ δισκοπότηρα, τ᾿ ἀρτοφόρια, τὰ ἄμφια, τὰ καπάκια ἀπὸ τὰ Εὐαγγέλια, ἀκόμα καὶ τὰ χρυσὰ ψηφιὰ ἀπὸ τοὺς τοὺς τοίχους. Τὰ βιβλία, ποὺ εἶχε μυριάδες, τὰ κυττάζανε μὲ ἀπορία, σὲ τί θὰ μπορούσανε νὰ χρειασθοῦνε, καὶ τὰ πετούσανε. Τὸ ἴδιο καὶ τὰ ἐξαίσια εἰκονίσματα, ἔργα ἀξετίμητα, τὰ καίγανε ἀπὸ φανατισμό, ἢ λιανίζανε κρέας ἀπάνω τους. Τέτοιος εἶχε καταντήσει ὁ Χριστιανισμὸς σ᾿ αὐτοὺς τοὺς ὑλόφρονες βαρβάρους, ποὺ καταβρωμίζανε τὴν πηγὴ ἀπ᾿ ὅπου τὸν πήρανε.

Γστερα ἀπὸ αἰῶνες οἱ ἀπόγονοί τους ἡμερέψανε, χτίσανε μεγάλες πολιτεῖες, ἀνοίξανε πανεπιστήμια, κάνανε βιβλιοθῆκες, μουσεῖα, ἀκαδημίες. Μὰ μὲ ὅλα αὐτά, δὲν εἶναι σὲ θέση νὰ νοιώσουνε πάλι τί εἶναι τὸ Βυζάντιο, ὄχι στὴν ἐξωτερική του δψῆ, ἀλλὰ στὴ βαθειὰ οὐσία του, τὴν πνευματική. Γι᾿ αὐτοὺς εἶναι κεκλεισμένη ἡ Πύλη ἡ κατὰ Ἀνατολάς. Γιατὶ ἐργάζονται «διὰ τὴν βρῶσιν τὴν ἀπολλυμένην», ἐπειδή, κατὰ τὸν εὐαγγελιστὴ Ἰωάννη, «ὁ ὢν ἐκ τῆς γῆς, ἐκ τῆς γῆς ἐστι καὶ ἐκ τῆς γῆς λαλεῖ». Ἐρευνοῦν ἐξωτερικὰ μὲ «τὸν νοῦν τῆς σαρκὸς αὐτῶν», χωρὶς νὰ μποροῦνε νὰ πᾶνε πιὸ βαθειὰ ἀπ᾿ ὅ,τι νοιώθουνε οἱ σαρκικὲς αἰσθήσεις. Δὲν ἔχουνε «πνευματικὸν ὀφθαλμόν, οὔτε πνευματικὸν οὖς» καὶ «ψηλαφοῦσι τοῖχον ἐν τῷ σκότει». Οὔτε κὰν ὑποπτεύονται, μέσα στὴν ἀλαζονεία τους, πὼς ὑπάρχει τίποτα «τὸ τιμιώτατον», κάτω ἀπὸ τὴν ταφόπετρα ποὺ τὴν ψάχνουνε καὶ ποὺ τὴ μελετοῦνε μὲ τὸ ἐγκόσμιο σύστημά τους. Δὲν ἔχουνε αὐτὶ γιὰ νὰ ἀκούσουνε «τοὺς ἀλαλήτους στεναγμοὺς τοῦ Πνεύματος», ποὺ βγαίνουνε ἀπὸ τὰ νεκρὰ καὶ ξερὰ κόκκαλα ποὺ σκαλίζουνε σὰν τυμβωρῦχοι.

Ἕνας ἅγιος γράφει: «Αἰσχρόν ἐστι τοὺς φιλοσάρκους περὶ τῶν πνευματικῶν πραγμάτων ἐρευνῆσαι, ὥσπερ καὶ πόρνην περὶ σωφροσύνης λαλῆσαι. Οἱ ἔχοντες τὴν πεποίθησιν αὐτῶν ἐν τοῖς σαρκικοῖς, οἱ τοιοῦτοι ὡς ἐν νυκτομαχίᾳ διάγουσι, καὶ σκότος ψηλαφοῦσιν, ἔξωθεν ὄντες τῆς χώρας τῆς ζωῆς καὶ τοῦ φωτός. Ἐκείνη γὰρ ἡ χώρα τοῖς ἀγαθοῖς καὶ ταπεινόφροσι, καὶ τοῖς καθαρίσασι τὰς ἑαυτῶν καρδίας κεκλήρωται».

Τὸ Βυζάντιο εἶναι ὅπως «ἡ Ἱερουσαλὴμ καὶ ἡ βασιλεία τοῦ θεοῦ,ἡ ἐντὸς ἡμῶν κεκρυμμένη. Αὐτὴ ἡ χώρα νεφέλη ἐστὶ τῆς δόξης τοῦ θεοῦ, εἰς ἣν μόνον οἱ καθαροὶ τῇ καρδίᾳ εἰσελεύσονται τοῦ θεάσασθαι τὸ πρόσωπον τοῦ Δεσπότου καὶ καταυγασθῆναι τοὺς νόας αὐτῶν διὰ τῆς ἀκτῖνος καὶ λαμπηδόνος τοῦ φωτὸς Αὐτοῦ».

---

Φώτης Κόντογλου - Μυστικὰ Ἄνθη, Ἀθήνα 1992, δ´ ἔκδοση, Ἀστήρ, σελ. 93‐99.
(Φωτ. Τὸ πάρσιμο τῆς Πόλης, Φώτης Κόντογλου).

Μπόρχες: ταξινόμηση ζώων

Ένα κείμενο του  Μπόρχες (Jorge Luis Borges, 1899-1986) από το δοκίμιο «Η αναλυτική φιλοσοφία του Τζων Ουίλκινς», 1942.

Αυτές οι αμφιλογίες, οι πλεονασμοί κι ανεπάρκειες μας θυμίζουν αυτές που ο δόκτωρ Φραντς Κουν αποδίδει σε κάποια κινέζικη εγκυκλοπαίδεια που φέρει τον τίτλο Το Ουράνιο Εμπόριο της Αγαθής Γνώσης. Στις απόκρυφες σελίδες της είναι γραμμένο πως τα ζώα χωρίζονται σε [14] κατηγορίες:
 
α)  εκείνα που ανήκουν στον αυτοκράτορα,
β)  τα βαλσαμωμένα,
γ)  τα εκπαιδευμένα,
δ)  τα γουρούνια που θηλάζουν,
ε)   τις γοργόνες,
στ) τα μυθικά,
ζ)   τα αδέσποτα σκυλιά,
η)   αυτά που περιλαμβάνονται σε αυτή την ταξινόμηση,
θ)   εκείνα που τρέμουν σαν να έχουν τρελαθεί,
ι)   τα αναρίθμητα,
ια) τα ζωγραφισμένα με πολύ λεπτό πινέλο από τρίχα καμήλας,
ιβ) και τα λοιπά, 
ιγ) αυτά που μόλις έσπασαν ένα βάζο με λουλούδια,
ιδ) εκείνα που φαίνονται από απόσταση σαν μύγες

Fifth Business

Ένα κείμενο του Καναδού συγγραφέα Robertson Davies 


“Who are you? Where do you fit into poetry and myth? Do you know who I think you are, Ramsay? I think you are Fifth Business. You don't know what that is? Well, in opera in a permanent company of the kind we keep up in Europe you must have a prima donna -- always a soprano, always the heroine, often a fool; and a tenor who always plays the lover to her; and then you must have a contralto, who is a rival to the soprano, or a sorceress or something; and a basso, who is the villain or the rival or whatever threatens the tenor. 
"So far, so good. But you cannot make a plot work without another man, and he is usually a baritone, and he is called in the profession Fifth Business, because he is the odd man out, the person who has no opposite of the other sex. And you must have Fifth Business because he is the one who knows the secret of the hero's birth, or comes to the assistance of the heroine when she thinks all is lost, or keeps the hermitess in her cell, or may even be the cause of somebody's death if that is part of the plot. The prima donna and the tenor, the contralto and the basso, get all the best music and do all the spectacular things, but you cannot manage the plot without Fifth Business! It is not spectacular, but it is a good line of work, I can tell you, and those who play it sometimes have a career that outlasts the golden voices. Are you Fifth Business? You had better find out.” 

Τα ποιήματα στο δρόμο

 

ένα έξοχο κείμενο του Νίκου Χουλιαρά (1940-2015) από το «Τα ποιήματα στο δρόμο», Η Λέξη 147, Σεπτέμβρης-Οκτώβρης 1998

 

Μ’ αρέσουν τα ποιήματα που ζουν στο δρόμο, έξω απ’ τα βιβλία: αυτά που τουρτουρίζουν στις γωνιές κι όλο καπνίζουν σαν φουγάρα· που αναβοσβήνουν, μες στη νύχτα, σαν Χριστουγεννιάτικα λαμπάκια ―όχι αυτά που κρέμονται στα δέντρα της γιορτής, στη θαλπωρή των δωματίων, αλλά εκείνα που τονίζουνε την ερημία των σφαχτών στις μωβ βιτρίνες των συνοικιακών κρεοπωλείων.

Τα σακατεμένα και τα μοναχικά, μ’ αρέσουν: τα ποιήματα-κοπρίτες που περπατούν κουτσαίνοντας στις σκοτεινές άκρες των λεωφόρων: αυτά που τ’ αγνοούν οι κριτικοί κι οι εκπαιδευτικοί του Μωραΐτη· που τα χτυπούν συχνά οι μεθυσμένοι οδηγοί και τα αφήνουν αβοήθητα στο δρόμο. Και τα ποιήματα-παιδάκια, όμως αγαπώ· αυτά που ενώ δεν έχουν μάθει ακόμη την αλφάβητο, μπορούν εντούτοις, με δυο λέξεις τους, να σου κολλήσουν την ψυχή στον τοίχο.

Μ’ αρέσουν, πάλι, τα απελπισμένα κι όμως χαμογελαστά: τα ποιήματα-συνένοχοι· εκείνα που σου κλείνουνε με νόημα το μάτι. Που δεν σου πιάνουν την κουβέντα, δεν σ’ απασχολούν μα συνεχίζουνε το δρόμο τους αδιάφορα: τα ποιήματα-«δεν πρόκειται να σου ζητήσω τίποτε»· αυτά που χαιρετούν μόνο και φεύγουν, όπως μ’ αρέσουνε και τ’ άλλα, τα χαρούμενα, που προτιμούνε τα παιχνίδια απ’ το μάθημα καθώς και τα ποιήματα-παππούδες, γιατί ενώ γνωρίζουνε καλά το μάταιο της ζωής εντούτοις θέλουν να το ζήσουν. Δεν αγαπώ καθόλου τα ποιήματα-γεροντοκόρες που συγυρίζουν, όλη μέρα, τα δωμάτια με τις λέξεις, ούτε και τα ποιήματα-ταγιέρ, τα καθωσπρέπει. Δεν αντέχω και τα ψωνάκια: τα ποιήματα με τα πολλά αποσιωπητικά ούτε και τ’ άλλα που θεωρούν τη φύση μάνα τους κι όλο τη νοσταλγούν χωμένα πίσω απ’ τα γραφεία.

Σιχαίνομαι αυτά που ονομάζονται συμβολικά, τα ποιήματα με μήνυμα, τα λεξιλάγνα και τ’ αφασικά· τα ποιήματα-κυρίες με αλτσχάιμερ. Ούτε και τις συνθέσεις τις μεγάλες αγαπώ: τα ποιήματα-Μπεν Χουρ, αυτούς τους λεκτικούς χειμάρρους που ’ναι γραμμένοι κυρίως για τους κριτικούς κι ας παριστάνουν τους ινστρούχτορες που ενδιαφέρονται για το καλό του κόσμου.

Από την άλλη δεν μπορώ και τα διστακτικά: τα ποιήματα-σαντάλια με καλτσάκι ούτε και τα ποιήματα-στρατιωτικό αμπέχωνο και δήθεν Τσε Γκεβάρα, μεσημέρι στη «Λυκόβρυση». Δεν μου αρέσουν τα σοφά που ’ναι γραμμένα από νέους ούτε και τα νεανικά που τα ’χουν γράψει γέροι. Μου γυρίζουν τ’ άντερα τα δήθεν οικολογικά, τα ερωτικά-«καϊμάκι με πολύ σιρόπι» καθώς κι εκείνα που εκλιπαρούν τη γνώμη του αναγνώστη.

Ούτε και τα δικά μου αγαπώ. Μ’ αρέσουν μόνο εκείνα που μου αντιστάθηκαν: αυτά που δεν κατάφερα ποτέ να γράψω. Γι’ αυτό και τα ποιήματα που ζούνε έξω απ’ τα βιβλία αγαπώ: εκείνα που ποτέ δε νοιάστηκαν αν μου αρέσουν. Αυτά που περπατούν αδιάφορα, έξω στο δρόμο, με τα χέρια στις τσέπες και μ’ έχουνε, έτσι κι αλλιώς, χεσμένο.

Προφητείες Αγίου Κοσμά του Αιτωλού

Οι 122 προφητείες του Αγίου Κοσμά του Αιτωλού:

(Από το βιβλίο "Κοσμάς ο Αιτωλός" του Μητροπολίτη Φλωρίνης Αυγ. Καντιώτη, εκδ. Ορθοδόξου Ιεραποστολικής Αδελφότητας "Ο Σταυρός")

1. "Αυτό μιά μέρα θά γίνη Ρωμαίικο καί καλότυχος όποιος ζήση σέ κείνο τό βασίλειο."
(Συνήθιζε νά λέγη εις διάφορα μέρη τής υποδούλου Ελλάδος, τά οποία μετά ταύτα απηλευθερώθησαν)

2. "Ω ευλογημένο βουνό, πόσες ψυχές γυναικόπαιδα θά σώσης όταν έλθουν τά χαλεπά χρόνια ! "
(Είπε τήν προφητείαν αυτήν εν Σιατίστη καί αλλαχού αντικρύζων τά βουνά, τά οποία κατά τούς χρόνους τής Ελληνικής Επαναστάσεως έγιναν κρησφύγετα τών γυναικοπαίδων).

3. "Καλότυχοι σείς, οι οποίοι ευρέθητε εδώ πάνω εις τά ψηλά βουνά, διότι αυτά θά σάς φυλάξουν από πολλά δεινά. Θά ακούτε καί δέν θά βλέπετε τόν κίνδυνο. Τρείς ώρες ή τρείς μέρες θά υποφέρετε."
(Ελέχθη είς τήν περιφέρειαν Σιατίστης)

4. "Τό ποθούμενο θά γίνη στήν τρίτη γενεά. Θά τό ιδούν τά εγγόνια σας. "
(Ελέχθη εν Χειμάρρα - Η σπουδαιοτάτη αύτη προφητεία τού Αγίου, η οποία έτρεφε τήν γλυκυτέραν ελπίδα τού υποδούλου Γένους, έλαβε καταπληκτικήν επαλήθευσιν. Διότι οι χρόνοι τής απελευθερώσεως τού Έθνους είναι πράγματι η τρίτη γενεά από τών χρόνων πού προεφήτευσεν αυτήν ό 'Aγιος, καθόσον, ώς γνωστόν, εκάστη γενεά υπολογίζεται εις 25 έτη)

5. "Θάρθη καιρός νά σάς πάρουν οι εχθροί σας καί τή στάχτη από τή φωτιά, αλλά σείς νά μήν αλλάξετε τήν πίστι σας, όπως θά κάμνουν οί άλλοι. "
(Ελέχθη εν Σιατίστη)

6. Σάς λυπάμαι γιά τήν περηφάνεια, οπού έχετε. Τό ποδάρι μου εδώ δέν θά ξαναπατήση. Καί εάν δέν αφήσετε αυτά τά πράγματα πού κάνετε, τήν αυθαιρεσία καί ληστεία, θά καταστραφήτε. Σέ κείνο τό κλαρί, πού κρεμάτε τά σπαθιά σας, θάρθή μιά μέρα πού θά κρεμάσουν οί γύφτοι τά όργανά τους. "
(Ελέχθη εις τό χωρίον 'Aγιος Δονάτος Σουλίου)

7. "Θάρθουν οι κόκκινοι σκούφοι κι ύστερα οι 'Aγγλοι επί 54 χρόνια, καί κατόπιν θά γίνη Ρωμαίικο."
(Ελέχθη εν Κεφαλληνία περί τής απελευθερώσεως τής Επτανήσου - "Κόκκινοι σκούφοι" ονομάζονται οι Γάλλοι στρατιώται ως εκ τού χρώματος τών καλυμμάτων τής κεφαλής κατά τούς ναπολεοντείους χρόνους. Η προφητεία αύτη εύρε καταπληκτικήν εκπλήρωσιν. Διότι μετά τούς Ενετούς εις τήν Επτάνησον εγκατεστάθησαν οι Γάλλοι, καί μετά τήν αναχώρησιν τούτων ήλθον οι 'Aγγλοι, τών οποίων η παραμονή διήρκεσε 54 έτη, δηλαδή όσα καί προεφήτευσεν ο 'Aγιος. Τώ 1810 κατέλαβον ουσιαστικώς οι 'Aγγλοι τήν Επτάνησον (εκτός τής Κερκύρας, η οποία παρεδόθη τώ 1815 είς τόν Κάμπελλ), καί τώ 1864 παρέδωκαν αυτήν είς τήν Ελλάδα.)

8. "Τά όρια τού Ρωμαίικου θάνε η Βωβούσα (ο ποταμός Αώος) ".
(Ελέχθη εν Παλαιά 'Aρτη)

9. "Εκείθε θάρθη τό Ρωμαίικο".
(Τήν προφητείαν ταύτην είπεν ο 'Aγιος εν Πρεβέζη δεικνύων τό μέρος τής Στερεάς, από τό οποίον θά προήρχετο ο στρατός τής ελευθερίας. Ή προφητεία επραγματοποιήθη τώ 1912).

10. "Τά βάσανα είναι ακόμη πολλά. Θυμηθήτε τά λόγια μου · προσεύχεσθε, ενεργείτε καί υπομένετε στερεά. Έως ότου νά κλείση αυτή η πληγή τού πλατάνου, τό χωριό σας θάνε σκλαβωμένο καί δυστυχισμένο".
(Ελέχθη είς Τσαραπλανά, τό σημερινόν Βασιλικόν τής Ηπείρου. Η πληγή τού πλατάνου έκλεισε τώ 1912, έτος απελευθερώσεως τής Ηπείρου)

11. "Πότε θαρθή τό ποθούμενον; " ηρώτησαν τόν 'Aγιον εις Τσαραπλανά τής Ηπείρου. "Όταν σμίξουν αυτά", απήντησεν ο 'Aγιος δεικνύων δύο δενδρύλλια.
(Τά δενδρύλλια εμεγάλωσαν, επάχυναν καί έσμιξαν τώ 1912)

12. "Τό ποθούμενον θά έρθη όταν θαρθούν δύο πασχαλιές μαζί".
(Πράγματι τώ 1912 αι εορταί Ευαγγελισμού καί Πάσχα συνέπεσαν)

13. "'Aμα κλείση τό δένδρον καί κλεισθή μέσα τό παλούκι, τότε θά έλθη τό ποθούμενον. Θά γίνη κάποιο σημάδι καί νά μή φοβηθήτε. Νά πηγαίνετε βασίλεμα ηλιού σ εκείνα τά βουνά (τής Ομάλιας καί τής Μερόπης), όπου θά γλυτώσουν πολλές ψυχές. Μαζί σας μή πάρετε τίποτε, μόνον τίς ψυχές σας νά γλυτώσετε. Καί δέν θά βαστάξη τό κακό περισσότερο από 24 ώρες".

14. "Τά χωριά τού κάμπου θά πάθουν χαλάστρα, ενώ στίς ποδιές τού Κισσάβου θά κοιμηθούν σκλάβοι καί θά ξυπνήσουν ελεύθεροι".
(Ελέχθη εν Λαρίση)

15. "'Aν τό κυπαρίσσι αυτό ξεραθή από τήν κορυφή, η Ελλάς θά ελευθερωθή· άν ξεραθή από κάτω, δέν θά ελευθερωθή".
(Ελέχθη εν Ζελενίτσα (Πρασιά) τής Ευρυτανίας)

16. "Μέ δυσκολία θάρθη"
(Εννοείται τό ποθούμενον)

17. "Όταν θά ιδήτε τό χιλιάρμενο στήν 'Aσπρη Θάλασσα, τότε θάρθη".
18. "Οταν θά ιδήτε τό χιλιάρμενο στά ελληνικά νερά, τότε θάρθη".
19. "Όταν θά ιδήτε τό χιλιάρμενο στά ελληνικά ύδατα, τότε θά λυθή τό ζήτημα τής Πόλης"
20. "Θάρθη ξαφνικά. Νά έχετε ένα σακκούλι σιτάρι κρεμασμένο στή θύρα. Αυτό θά σάς εμποδίση φεύγοντας. Μή τό αφήσετε. Νά τό πάρετε μαζί σας, γιά νά φάνε τά παιδια σας".
21. Στήν Αυλώνα θά γίνη χαλασμός. Θά έλθουν στρατεύματα νά ελευθερώσουν τόν τόπο".
22. "Στό Μπουκορμέ θά χυθή πολύ αίμα".
23. "Όταν ακούετε ότι ο πόλεμος άρχισε, τότε κοντά είναι".
24. "Όσα χωριά είναι κοντά σέ δρόμο πολλά θά τραβήξουν".
25. "Η Δρόπολις θά πάθη, διότι ο τόπος είναι γυμνός".
26. "Η Δρόπολις θά είναι γεμάτη στρατεύματα".
27. "Θά χαθή η σοδιά τής χρονιάς από τήν εύφορη Δρόπολι καί - μάνα μου ! - αίμα πολύ πού έχει νά χυθή".
28. "Λάκκοι καί βράχοι στή Δρόπολι θά είναι γεμάτοι φεύγοντας".
(Είς τό αλβανικόν χειρόγραφον, η προφητεία αύτη έχει ώς εξής: "Τά βουνά, οι χαράδρες καί οι κάμποι τής Δρόπολης θά γεμίσουν προσφυγιά").
29. "Είς τά χωριά Πέπελη σείς άδικα θά φοβάσθε· τίποτε δέν θά πάθετε. Μόνον τά παιδιά σας πού θά είναι στούς δρόμους τά κλαίτε".
30. "Οί αντίχριστοι θά φύγουν, αλλά θάρθουν πάλι· έπειτα θά τούς κυνηγήσετε έως τήν Κόκκινη Μηλιά".
31. "Θαρθή όταν έρθουν δυό καλοκαίρια καί δυό πασχαλιές μαζί".
32. "Ξένος στρατός θά έλθη, Χριστό θά πιστεύη, γλώσσα δέν θά ξέρη ...; ".
33. "Θαρθή καί μιά φορά ασκέρι ξένο πού τό Χριστό θά πιστεύη. Αλλά σείς δέν θά τό ξέρετε".
34. "Μέ άλλους θά κοιμηθήτε καί μέ άλλους θά ξημερώσετε".
35. "Θά ιδήτε τρείς φαμίλιες σ΄ένα σπίτι".
36. "Εσείς θά πάτε νά κατοικήσετε αλλού καί άλλοι θάρθουν νά κατοικήσουν σέ σάς".
37. "Θά δήτε 40 άλογα νά τά δένουν σέ ένα παλούκι".
38. "Πολλοί θά χάνωνται από τήν πείνα".
39. "Οι πλούσιοι τά γίνουν πτωχοί καί οι πτωχοί θά πεθάνουν".
40. "Μιά χούφτα μάλαμα μιά χούφτα αλεύρι".
41. " Θά έρθη καιρός πού οι Ρωμιοί θά τρώγωνται αναμεταξύ τους. Εγώ συστήνω ομόνοιαν καί αγάπην".
42. "Θά ιδήτε καί τακτικό στρατό, θά ιδήτε καί ρέμπελο (αντάρτικο)· από αυτούς πολλά θά υποφέρετε".

43. "Θά σάς ζητήσουν τά ντουφέκια· νά έχετε διπλά· νά δώσετε τό ένα καί νά κρατήσετε τό άλλο. Ένα ντουφέκι 100 ψυχές θά γλυτώση".

44. "Θά έρθη καιρός πού θά διευθύνουν τόν κόσμο τά άλαλα καί τά μπάλαλα".
("Τά άλαλα καί τά μπάλαλα" - Εννοεί τά άψυχα μηχανήματα τών διαφόρων εφευρέσεων. Αυτά αντικατέστησαν καί ολονέν αντικαθιστούν τάς εργατικάς χείρας καί κυριαρχούν εις τήν ζωήν τών ανθρώπων, ώς νεώτερα είδωλα προσκυνούμενα υπό τού υλόφρονος κόσμου.)

45. "Η αιτία τού γενικού πολέμου θά είναι από τή Δαλματία".

46. "Η αιτία τού γενικού πολέμου θάρθη από τή Δαλματία. Πρώτα θά διαμελισθή η Αυστρία καί ύστερα η Τουρκία".

47. "Ο χαλασμός θά γίνη από ένα κασσιδιάρη".
(Η προφητεία εις τό αλβανικόν χειρόγραφον φέρεται ως εξής: "Ο χαλασμός θάρθη από τυφλό καί κασσιδιάρη")

48. "Θά προσπαθούν νά τό λύσουν μέ τήν πέννα, μά δέν θά μπορούν. 99 φορές μέ τόν πόλεμο καί μιά μέ τήν πέννα".

49. "΄Αν βρεθούν 3 δυνάμεις σύμφωνες, τίποτε δέν θά πάθετε".

50. "΄Αν τό ζήτημα λυθή μέ τόν πόλεμο, θά πάθετε πολλές καταστροφές· σέ τρείς χώρες μιά θά μείνη ...; "

51. "Θά έρθη καιρός πού δέν θά ακούτε (=μαθαίνετε) τίποτε".

52. "΄Οτι σάς ζητούν, νά δίνετε· ψυχές μόνον νά γλυτώνετε".

53. "΄Αν βρίσκουν στό δρόμο ασήμι, δέν θά σκύβουν νά τό πάρουν. Γιά ένα όμως αστάχυ θά σκοτώνωνται ποιός νά τό πρωτοπάρη ...; ".

54. "Τό κακό θά σάς έρθη από τούς διαβασμένους".

55. "΄Η τρείς μέρες ή τρείς μήνες ή τρία χρόνια θά βαστάξη".

56. "Θάρθη καιρός πού δέν θά υπάρχη αυτή η αρμονία πού είναι σήμερα μεταξύ λαού καί κλήρου".

57. "Οι κληρικοί θά γίνουν οι χειρότεροι καί οι ασεβέστεροι τών όλων".

58. "Στήν Πόλι θά χυθή αίμα πού τριχρονίτικο δαμάλι θά πλέξη (=πλεύση) ".

59. "Καλότυχος όποιος ζήσει μετά τό γενικό πόλεμο. Θά τρώγη μέ ασημένιο κουτάλι ...; ".

60. "Μετά τό γενικό πόλεμο θά ζήση ο λύκος μέ τ΄αρνί".

61. "Θάρθη πρώτα ένα ψευτορωμαίικο· νά μή τό πιστέψετε· θά φύγη πίσω".

62. "Θά μαζωχτή τό χιλιάρμενο στό Σκάλωμα ('Aγιοι Σαράντα) καί θάρθουν κοκκινογέλεκοι, νά πολεμήσουν γιά σάς".

63. "Οί Τούρκοι θά φύγουν, αλλά θά ξανάρθουν πάλι καί θά φθάσουν ώς τά Εξαμίλια. Στό τέλος θά τούς διώξουν είς τήν Κόκκινη Μηλιά. Από τούς Τούρκους τό 1/3 θά σκοτωθή, τό άλλο τρίτο θά βαπτισθή καί μονάχα τό 1/3 θά πάη στήν Κόκκινη Μηλιά".
("Κόκκινη Μηλιά". Τοποθεσία, τήν οποίαν η φαντασία τών υποδούλων Ελλήνων έθετεν εις τά βάθη τής Μ. Ασίας).

64. "Τόσα πολλά θά γίνουν, πού οι μανάδες θά γεννήσουν πρόωρα από τό φόβο τους".

65. "Ζώα δέν θά μείνουν· θά τά φάνε. Φάτε καί σείς μαζί μ΄αυτούς. Στά Τζουμέρκα θά πάρετε σπόρο".
(Εις τό αλβανικόν χειρόγραφον διαβάζομεν: "΄Αλογα δέν θά μείνουν. Θά πάτε καί σείς μαζί μ΄αυτά. Από τά Τζουμέρκα θά ξαναπιάσετε τή ράτσα τους")

66. "'Σπίτια μεγάλα μή κάμνετε. Λιάσες νά κάμνετε νά μή σάς έρχωνται μέσα".

67. "Θά σάς επιβάλουν μεγάλο καί δυσβάστακτο φόρο, αλλά δέν θά προφθάσουν".

68. "Θά βάλουν φόρο στίς κόττες καί στά παράθυρα".

69. "Θά ζητήσουν νά σάς πάρουν καί στρατιώτας. Δέν θά προφθάσουν όμως".

70. "Οι Τούρκοι θά μάθουν τό μυστικό 3 μέρες γρηγορώτερα από τούς Χριστιανούς".
(Τό αλβανικόν χειρόγραφον έχει τήν προφητείαν ως εξής: "Οι Τούρκοι θά τό καταλάβουν τρείς ημέρες γρηγορώτερα από τούς Χριστιανούς")

71. "΄Οταν ακούσετε ότι ο πόλεμος πιάστηκε από κάτω, τότε κοντά θά είναι".

72. "΄Αν ο πόλεμος πιαστή από κάτω, λίγα θά πάθετε· άν πιαστή από πάνω, θά καταστραφήτε".

73. "Οι βράχοι καί οι λάκκοι θά είναι γεμάτοι κόσμο".

74. "Θάρθη ξαφνικά· ή τό βόιδι στό χωράφι ή τό άλογο στ΄ αλώνι".

75. "Λυπηρόν είναι νά σάς τό ειπώ· σήμερον, αύριον καρτερούμεν δίψες, πείνες μεγάλες πού νά δίδωμεν χιλιάδες φλουριά καί νά μήν ευρίσκωμεν ολίγον ψωμί".

76. "Μετά τόν πόλεμο οι άνθρωποι θά τρέχουν μισή ώρα δρόμο, γιά νά βρίσκουν άνθρωπο καί νά τόν κάμουν αδελφό".

77. "Αμπέλια μή φυτεύετε, διότι θά χαλάσουν καθώς εκείνα στή Δρυϊνούπολι".

78. "Θά γίνη ένα χαρτοβασίλειο, πού θά έχει μέγα μέλλον στήν Ανατολή".

79. "Ο κόσμος τόσον θά πτωχεύση, πού θά ζώνεται μέ κληματσίδες".

80. "Η αιτία θά έλθη από τά Δελειατά".

81. "Η Γαλλία θά ελευθερώση πολλά ελληνικά μέρη καί ιδίως οι Ιταλοί".

82. "Η Γαλλία θά λευτερώση τήν Ελλάδα, τήν Ήπειρο η Ιταλία".

83. "Από τρία μπουγάζια στενά, Κρά, Κράψη καί Μουζίνα, θά περνούν πολλά στρατεύματα γιά τήν Πόλι. Καλόν είναι τά γυναικόπαιδα νά βγούν στά βουνά. Θά σάς ρωτούν άν είναι μακρυά η Πόλι· εσείς νά μή λέτε τήν αλήθεια, διότι θά σάς κακοποιήσουν. Ο στρατός αυτός δέν θά φθάση στήν Πόλι, στή μέση τού δρόμου θά μάθη ότι ο πόλεμος ετελείωσε".

84. "Θά έρθη καιρός, πού θά φέρη γύρες ο διάβολος μέ τό κολοκύθι του".

85. "Θά βλέπετε νά πηγαίνουν άλλοι επάνω καί άλλοι κάτω".
86. "Η λευτεριά θαρθή από κάτω από όπου χύνονται τά νερά".
87. "Από πάνω καί από τή σκάλα χαλασμό μή περιμένετε".
88. "΄Ενα ψωμί θά χαθή τό μισό, καί ένα ολόκληρο".
89. "Θά έρθη καιρός πού μιά γυναίκα θά διώχνη δέκα Τούρκους μέ τή ρόκα".
90. "Τόν Πάπαν νά καταράσθε, διότι αυτός θά είναι η αιτία".
91. "Ο χαλασμός στόν τόπο θά γίνη από ένα όνομα αξιωματούχου ...; (δυσανάγνωστον) ".
92. "Πολλά χωριά θά καταστραφούν, οι τρείς χώρες θά γίνουν μία".
93. "Νά έχετε τρείς θύρες· άν σάς πιάσουν τή μιά, νά φύγετε από τήν άλλη".
94. "Πίσω από τή μιά θύρα νά κρυφθή κανείς, γλυτώνει· θά είναι βιαστικό".
95. "Νά παρακαλήτε νά είναι μέρα καί όχι νύκτα, καλοκαίρι καί όχι χειμώνας".
96. "Οι άνθρωποι θά μείνουν πτωχοί, γιατί δέν θάχουν αγάπη στά δένδρα".
97. "Οι άνθρωποι θά μείνουν πτωχοί, γιατί θά γίνουν τεμπέληδες".
98. "Από ψηλά, μέσα από τό λιμάνι θάρθη ο χαλασμός".
99. "Θά σάς ρίξουν παρά πολύ· θά σάς ζητήσουν νά τόν πάρουν πίσω, αλλά δέν θά μπορέσουν".
100. "Εσείς θά σώσετε άλλους καί οι άλλοι εσάς".
101. "Εσείς θά φύγετε απ΄τ΄ αριστερά βουνά· από τή δεξιά μεριά όχι· από τίς σπηλιές μή φοβάστε".
102. "Θαρθή ξαφνικά· τ΄ άλογα θ΄ απομείνουν ζεμένα στίς δουλειές τους καί σείς θά φύγετε".
103. "Θάνε όγδοος αιώνας πού θά γίνουν αυτά". (Δηλαδή κατά την διάρκεια της όγδοης χιλιετίας από τον Αδάμ)
104. "Νά κρυφθήτε ή κοντά στήν πόρτα ή κοντά στήν πλάκα, άν είναι βιαστικό καί γρήγορο".
105. "Πολλά θά συμβούν. Οι πολιτείες θά καταντήσουν σάν μπαράγκες".
106. "Θαρθή καιρός πού θά βγή ο καταραμένος δαίμονας από τό καυκί του".
107. "Θαρθή μιά φορά ένας ψευτοπροφήτης· μή τόν πιστέψετε καί μή τόν χαρήτε. Πάλι θά φύγη καί δέν θά μεταγυρίση".
108. "Θάρθή καιρός πού οι χριστιανοί θά ξεσηκωθούν ο ένας κατά τού άλλου".
109. "Νάχετε τό σταυρό στό μέτωπο, γιά νά σάς γνωρίσουν ότι είσθε χριστιανοί".
110. "Δέν θά φθάση ο στρατός στήν Πόλι· στή μέση τού δρόμου θάρθη τό μαντάτο, ότι έφθασε τό ποθούμενο".
111. "Πήγαινε καί στό δρόμο θ΄ανταμειφθής".
(Ελέχθη εν Δερβιστάνη περί τινος, όστις ειρωνεύθη τόν ΄Αγιον. Ούτος μετ΄ολίγν ετραυματίσθη καθ΄οδόν υπό τινος εχθρού του)

112. "Ειπέ εις τά είδωλα εκείνα νά μήν έρθουν εδώ, αλλά νά γυρίσουν εις τά οπίσω".
(Καθώς ο ΄Αγιος εδίδασκεν εις ΄Ασσον τής Κεφαλληνίας, διέκοψε μίαν στιγμήν τό κηρυγμά του καί απέστειλεν ένα ακροατήν του εις τήν οικίαν τού άρχοντος τού τόπου ειπών τούς λόγους τούτους. Ούτος απελθών εύρε 4 κυρίας τής αριστοκρατίας ασέμνως ενδεδυμένας, αί οποίαι ήσαν έτοιμοι νά έλθουν καί παρακολουθήσουν τό κήρυγμα τού Αγίου)

113. "Φτιάνετε σπίτια τορνευτά καί δέν πρόκειται νά κατοικήσετε σ΄ αυτά".
(Είπε τούς λόγους τούτους ο 'Aγιος εις 'Aσσον τής Κεφαλληνίας, όταν μίαν ημέραν διήρχετο πρό μιάς νεοκτίστου οικίας. Μετ΄ ολίγον όλοι οι ιδιοκτήται απέθανον πλήν μιάς μοναχής).

114. "Τό παιδί αυτό θά προκόψη, θά κυβερνήση τήν Ελλάδα καί θά δοξασθή".
(Ελέχθη περί τού Ιωάννου Κωλέττη).

115. "Θά γίνης μεγάλος άνθρωπος, θά κυριεύσης όλη τήν Αρβανιτιά, θά υποτάξης τήν Πρέβεζα, τήν Γάργα, τό Σούλι, τό Δέλβινο, τό Γαρδίκι καί αυτό τό τάχτι τού Κούρτ πασά. Θά αφήσης μεγάλο όνομα στήν οικουμένη. Καί στήν Πόλι θά πάς, μά μέ κόκκινα γένεια. Αυτή είναι η θέλησι τής θείας προνοίας. Ενθυμού όμως είς όλην τήν διάρκειαν τής εξουσίας σου νά αγαπάς καί νά υπερασπίζεσαι τούς χριστιανούς, άν θέλης νά μείνη η εξουσία εις τούς διαδόχους σου".
(Ελέχθη εν Τεπελενίω περί του Αλή πασά)

116. "Θά βγούν πράγματα από τά σχολεία πού ο νούς σας δέν φαντάζεται".

117. "Θά δήτε στόν κάμπο αμάξι χωρίς άλογα νά τρέχη γρηγορώτερα από τόν λαγό".

118. "Θάρθη καιρός πού θά ζωσθή ο τόπος μέ μιά κλωστή".
(Ελέχθη εν 'Aσσω τής Κεφαλληνίας).

119. "Θαρθή καιρός πού οι άνθρωποι θά ομιλούν από ένα μακρυνό μέρος σέ άλλο, σάν νάνε σέ πλαγινά δωμάτια, π.χ. από τήν Πόλι στή Ρωσία".

120. "Θά δήτε νά πετάνε άνθρωποι στόν ουρανό σάν μαυροπούλια καί νά ρίχνουν φωτιά στόν κόσμο. Όσοι θά ζούν τότε θά τρέξουν στά μνήματα καί θά φωνάξουν: Εβγάτε σείς οι πεθαμένοι νά μπούμε μείς οι ζωντανοί".
(Αι πέντε κατά σειράν προφητείαι (116η - 120ή) του Αγίου αναφέρονται προφανώς εις τάς μεγάλας εφευρέσεις τού αιώνός μας. Τό αμάξι χωρίς άλογα είναι οι σιδηρόδρομοι καί τ΄ αυτοκίνητα. Η κλωστή πού θά ζώση όλον τόν κόσμον είναι τά καλώδια τών τηλεγραφείων. Μέ τάς συσκευάς τής τηλεπικοινωνίας η φωνή ακούεται εξ αποστάσεως χιλιάδων χιλιομέτρων ως νά προήρχετο εκ γειτονικής οικίας. Τά μαυροπούλια, πού θά ρίψουν τό πύρ εις τήν γήν, είναι τά αεροπλάνα τής πολεμικής αεροπορίας. Αυται αί προφητείαι τού αγίου Κοσμά είναι γεγραμμέναι εις τά βιβλία χρόνους πολλούς, αιώνα περίπου πρίν γίνουν αι σχετικαί εφευρέσεις)

121. "Το κακόν θα έλθη μέχρι τόν Σταυρόν και δεν θα μπορέση να πάη κάτω. Μή φοβηθήτε. Μή φύγετε από τα σπίτια σας".
(Ελέχθη εις την περιοχήν Πολυνερίου Γρεβενών. Πράγματι τώ 1940 οι Ιταλοί έφθασαν μέχρι την τοποθεσίαν Σταυρός, όπου είχε κηρύξει ο ΄Αγιος, και εσταμάτησαν)

122. "Όταν θα πέση ο κλώνος (πού είναι στημένος ο Σταυρός), θά γίνη μεγάλο κακόν, που θά έλθη από τό μέρος όπου θα δείξη ο κλώνος· και όταν θα πέση τό δένδρον, θα γίνη ένα μεγαλύτερον κακόν".

Τριαντάφυλλα στο παράθυρο.

Ένα ποίημα του Ανδρέα Εμπειρίκου από τη συλλογή Υψικάμινος.

Τίτλος: Τριαντάφυλλα στο παράθυρο


Σκοπός της ζωής μας δεν είναι η χαμέρπεια
Υπάρχουν απειράκις ωραιότερα πράγματα και απ’ αυτή την αγαλματώδη παρουσία του περασμένου έπους
Σκοπός της ζωής μας είναι η αγάπη
Σκοπός της ζωής μας είναι η ατελεύτητη μάζα μας
Σκοπός της ζωής μας είναι η λυσιτελής παραδοχή της ζωής μας
Της κάθε μας ευχής εν παντί τόπω εις πάσαν στιγμήν εις κάθε ένθερμον αναμόχλευση των υπαρχόντων
Σκοπός της ζωής μας είναι το σεσημασμένο δέρας της υπάρξεώς μας…


(προτάθηκε από τον Παναγιώτη Σκουτέρη)

Αλιπασιάς, ένα παραγνωρισμένο έπος

H Αλιπασιάς ή Αλιπασιάδα είναι μια άγνωστη στους πολλούς ποιητική σύνθεση γραμμένη από τον Αλβανό Χατζή  Σεχρέτη. Πρόκειται για «έπος» που εξιστορεί το βίο και  εξυμνεί τα «κατορθώματα» του Αλή πασά των Ιωαννίνων.

Το ποίημα είναι γραμμένο στα Ελληνικά, στη δημώδη γλώσσα της εποχής διανθισμένο με πολλούς ιδιωματισμούς και φράσεις από τα Αλβανικά και τα Τούρκικα. Αποτελείται από 15000 στίχους και γράφτηκε γύρω στις αρχές του 19ου αιώνα.

Ο Αλή πασάς ως γνωστόν ήταν Αλβανός, αλλά η γλώσσα της αυλής του και ουσιαστικά επίσημη γλώσσα του ημιανεξάρτητου οθωμανικού κρατιδίου του ήταν τα Ελληνικά. Επιπλέον, τα Ελληνικά σαν λόγια γλώσσα είχαν πολύ μεγαλύτερο κύρος και ο φιλόδοξος Αλή  το γνώριζε αυτό, ενώ κάποιο ρόλο πρέπει να έπαιξε και ο παραλληλισμός με άλλα Ελληνικά έπη σε "αδα" (Ιλιάδα, Ηρακλειάδα, Αλεξιάδα κλπ.) Δεν είναι απορίας άξιον λοιπόν  που το ποίημα γράφτηκε εξαρχής στα Ελληνικά.

Ο Χατζή Σεχρέτη ήταν ο προσωπικός τροβαδούρος του Αλή πασά. Γεννήθηκε στο Δέλβινο της Αλβανίας κοντά στο Αργυρόκαστρο. Ήταν αγράμματος και πιθανόν τυφλός. Ο Αλής ήταν πολύ ευχαριστημένος από το ποίημα και έβαζε να του το διαβάζουν συχνά ενώ έκανε ο ίδιος συχνά διορθώσεις στο χειρόγραφο.

Μεγάλο μέρος του ποιήματος  δημοσιεύτηκε το 1870 από τον ιστορικό Κωνσταντίνο Σπάθα στο βιβλίο του Ιστορικαί Διατριβαί. Ο Σπάθας το χαρακτηρίζει «πολύτιμον».

Από τους νεώτερους μόνο ο Νίκος Εγγονόπουλος ασχολήθηκε και αναφέρει  ότι συγκλονίστηκε όταν το ανακάλυψε και πως «ο Χατζή-Σεχρέτ στάθηκε η αποκάλυψη της παντοτινής αλήθειας». (Τα Νέα, 17 Σεπτεμβρίου 1978).

Το ποίημα είναι σήμερα  τελείως ξεχασμένο και παραγνωρισμένο. Από μια άποψη, δικαιολογημένα: Είναι γραμμένο από Τουρκαλβανό, εξυμνεί τον Αλή πασά (ακόμα και στις ωμότητές του) και παρουσιάζει τα ιστορικά γεγονότα από την άλλη πλευρά, την οθωμανική. Είναι εύκολο να κατανοήσει κανείς γιατί αγνοήθηκε από τους λογίους του 19ου αιώνα, καθώς οι μνήμες από τον εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα ήταν ακόμα νωπές. Και μετά ξεχάστηκε εντελώς.

Είναι όμως σημαντικό έργο. Κατά την ταπεινή μου άποψη πρόκειται για ένα αξιόλογο νεοελληνικό κείμενο και λόγω μεγέθους αλλά κυρίως  για το γλωσσικό του πλούτο. Και είναι και καλογραμμένο Και δεν πειράζει που το ‘γραψε Αλβανός (είμαστε και λίγο ρατσιστές). Το μειονέκτημά του, βεβαίως, είναι ότι "γλείφει" ασύστολα τον Αλή πασά.

Αρχίζει ως εξής:

Νε φερν’ η ζούρλια κι ο σεβδάς δυο λόγους να μιλήσω,

Και αρχίνησα το γράψιμον ολίγον να γλενδίσω.

Αξίζει τον κόπο να του ρίξει κανείς μια ματιά.

Το έχω ανεβάσει στο scribd, στη διεύθυνση Αλιπασιάς για όποιον θέλει να το διαβάσει ή και να το κατεβάσει.

Καζαντζάκης και θρησκεία

Ο Νίτσε μ' έμαθε να δυσπιστώ σε κάθε αισιόδοξη θεωρία· ήξερα πως η θηλυκιά καρδιά του ανθρώπου έχει ανάγκη πάντα από παρηγοριά. Κι ο νους, ο τετραπέρατος σοφιστής, είναι πάντα έτοιμος να την εξυπηρετήσει.
Κάθε θρησκεία που υπόσχεται στον άνθρωπο ο,τι αυτός επιθυμεί άρχισε να μου φαίνεται καταφύγι για τους φοβητσιάρηδες, ανάξιο του αληθινού ανδρός. Είναι ο δρόμος του Χριστού έλεγα, αυτός που φέρνει στη λευτέρωση του ανθρώπου;
Ή μπας κι είναι ένα καλά οργανωμένο παραμύθι, που υπόσχεται τον Παράδεισο και την αθανασία, έξυπνα πολύ, με τέχνη πολλή, ποτέ ο πιστός να μην μπορέσει να μάθει αν δεν είναι ο Παράδεισος ετούτος αντικαθρεφτισμός της δίψας μας· γιατί μονάχα μετά το θάνατο μπορείς να το κρίνεις, και κανένας δε γύρισε μήτε θα γυρίσει από τον Άδη να μας το πει.

Αποφθέγματα της Παλαιάς Διαθήκης στην Καινή Διαθήκη

Στο Γνωμικολογικόν περιλαμβάνοντα αρκετοί αφορισμοί από την Παλαιά Διαθήκη, από την οποία χρησιμοποιούμε πολλά αποσπάσματα σαν αποφθέγματα (π.χ. «ουκ επ᾿ άρτω μόνω ζήσεται άνθρωπος») ή απλά σαν παροιμιακές φράσεις («επί ξύλου κρεμάμενος»).

Εκείνο που ίσως δεν είναι γνωστό (και σαν ιστοσελίδα γνωμικών οφείλουμε να το επισημάνουμε) είναι ότι πολλά εδάφια της Παλαιάς Διαθήκης χρησιμοποιούνται στα Ευαγγέλια και σε άλλα βιβλία της Καινής Διαθήκης (Επιστολές Απ. Παύλου, Πράξεις Αποστόλων, Αποκάλυψη κλπ.)

Οι φράσεις αυτές εμφανίζονται είτε αυτούσιες είτε παραφρασμένες. Κάποιες φορές τα εδάφια είναι μακροσκελή (ιδιαίτερα στις Πράξεις Αποστόλων). Μερικές φορές τα κείμενα της Καινής Διαθήκης δανείζονται μικρές χαρακτηριστικές φράσεις, όπως «υποπόδιον ποδών» ή «βδέλυγμα ερημώσεως».

Συνήθως δεν γίνεται αναφορά στην πηγή. Π.χ. όταν στο κατά Λουκάν γράφει ο Ευαγγελιστής «Πάτερ, εἰς χεῖράς σου παρατίθεμαι τὸ πνεῦμά μου» δεν κάνει μνεία στην παρόμοια φράση από το Λευιτικόν. Άλλες φορές, πριν από τέτοιες παραθέσεις προηγούνται φράσεις όπως «κατά τας Γραφάς» ή «ως γέγραπται» κ.ά. Σε σχετικά λίγες περιπτώσεις γίνεται συγκεκριμένη αναφορά στην πηγή με φράσεις του τύπου «ἵνα πληρωθῇ τὸ ῥηθὲν διὰ Ἠσαΐου τοῦ προφήτου...».

Τα εδάφια της Παλαιάς Διαθήκης που συναντούμε στα Ευαγγέλια παρατίθενται στον παρακάτω πίνακα:

Πηγή Παλαιάς Διαθήκης	Εδάφιο Παλαιάς Διαθήκης	Εδάφιο Ευαγγελίου
Δευτερονόμιο Η' 3	...ὅτι οὐκ ἐπ᾿ ἄρτῳ μόνῳ ζήσεται ὁ ἄνθρωπος, ἀλλ᾿ ἐπὶ παντὶ ρήματι τῷ ἐκπορευομένῳ διὰ στόματος Θεοῦ ζήσεται ὁ ἄνθρωπος.	Ματθ 4:4 Λουκ 4:4
Δευτερονόμιο Στ' 16	οὐκ ἐκπειράσεις Κύριον τὸν Θεόν σου, ὃν τρόπον ἐξεπειράσατε ἐν τῷ Πειρασμῷ	Λουκ 4:7
Δευτερονόμιο Στ' 16	Κύριον τὸν Θεόν σου φοβηθήσῃ καὶ αὐτῷ μόνῳ λατρεύσεις καὶ πρὸς αὐτὸν κολληθήσῃ καὶ ἐπὶ τῷ ὀνόματι αὐτοῦ ὀμῇ	Ματθ 4:10 Λουκ 4:8
Δευτερονόμιο ΙΘ' 15	...ἐπὶ στόματος δύο μαρτύρων καὶ ἐπὶ στόματος τριῶν μαρτύρων στήσεται πᾶν ρῆμα.	Ματθ 18:16 Κορνθ(2) 13:1
Δευτερονόμιο ΣT'16 (και Ι'12, Λ'6)	καὶ ἀγαπήσεις Κύριον τὸν Θεόν σου ἐξ ὅλης τῆς καρδίας σου καὶ ἐξ ὅλης τῆς ψυχῆς σου καὶ ἐξ ὅλης τῆς δυνάμεώς σου.	Ματθ 22:37 Μαρκ 12:30 Λουκ 10:27
Δευτερονόμιο ΣT' 4	Ἄκουε, Ἰσραήλ· Κύριος ὁ Θεὸς ἡμῶν Κύριος εἷς ἐστι	Μαρκ 12:29
Ησαΐας Μ' 3	...φωνὴ βοῶντος ἐν τῇ ἐρήμῳ	Ματθ 3:3 Μαρκ 1:3 Λουκ 3-4 Ιωαν 1:23
Ησαΐας Θ' 1,2	χώρα Ζαβουλών, ἡ γῆ Νεφθαλὶμ ὁδὸν θαλάσσης καὶ οἱ λοιποὶ οἱ τὴν παραλίαν κατοικοῦντες καὶ πέραν τοῦ Ἰορδάνου, Γαλιλαία τῶν ἐθνῶν, τὰ μέρη τῆς Ἰουδαίας. ὁ λαὸς ὁ πορευόμενος ἐν σκότει, ἴδετε φῶς μέγα· οἱ κατοικοῦντες ἐν χώρᾳ καὶ σκιᾷ θανάτου, φῶς λάμψει ἐφ᾿ ὑμᾶς.	Ματθ 4:15,16
Ησαΐας ΝΓ' 4	οὗτος τὰς ἁμαρτίας ἡμῶν φέρει καὶ περὶ ἡμῶν ὀδυνᾶται	Ματθ 8-17 *
Ησαΐας ΜΒ' 2,3,4	...ἔδωκα τὸ πνεῦμά μου ἐπ᾿ αὐτόν, κρίσιν τοῖς ἔθνεσιν ἐξοίσει. οὐ κεκράξεται οὐδὲ ἀνήσει, οὐδὲ ἀκουσθήσεται ἔξω ἡ φωνὴ αὐτοῦ. κάλαμον τεθλασμένον οὐ συντρίψει καὶ λίνον καπνιζόμενον οὐ σβέσει,	Ματθ 12:18-21 *
Ησαΐας Β' 9,10	ἀκοῇ ἀκούσετε καὶ οὐ μὴ συνῆτε καὶ βλέποντες βλέψετε καὶ οὐ μὴ ἴδητε· ἐπαχύνθη γὰρ ἡ καρδία τοῦ λαοῦ τούτου, καὶ τοῖς ὠσὶν αὐτῶν βαρέως ἤκουσαν καὶ τοὺς ὀφθαλμοὺς αὐτῶν ἐκάμμυσαν μήποτε ἴδωσι τοῖς ὀφθαλμοῖς καὶ τοῖς ὠσὶν ἀκούσωσι καὶ τῇ καρδίᾳ συνῶσι, καὶ ἐπιστρέψωσι, καὶ ἰάσομαι αὐτούς.	Ματθ 13:14,15 Μαρκ 4:12 Λουκ 8:10 Ιωαν 12:40 Πραξ 28:26,27
Ησαΐας Ζ' 14	ἰδοὺ ἡ παρθένος ἐν γαστρὶ ἕξει, καὶ τέξεται υἱόν, καὶ καλέσεις τὸ ὄνομα αὐτοῦ Ἐμμανουήλ	Ματθ 1:23
Ησαΐας ΚΘ' 13	Καὶ εἶπε Κύριος· ἐγγίζει μοι ὁ λαὸς οὗτος ἐν τῷ στόματι αὐτοῦ καὶ ἐν τοῖς χείλεσιν αὐτῶν τιμῶσί με, ἡ δὲ καρδία αὐτῶν πόρρω ἀπέχει ἀπ᾿ ἐμοῦ· μάτην δὲ σέβονταί με διδάσκοντες ἐντάλματα ἀνθρώπων καὶ διδασκαλίας.	Ματθ 15:8,9 Μαρκ 7:6,7
Ησαΐας ΝΣΤ' 7	τὰ ὁλοκαυτώματα αὐτῶν, καὶ αἱ θυσίαι αὐτῶν ἔσονται δεκταὶ ἐπὶ τοῦ θυσιαστηρίου μου· ὁ γὰρ οἶκός μου οἶκος προσευχῆς κληθήσεται πᾶσι τοῖς ἔθνεσιν	Ματθ 21:13 Μαρκ 11:17
Ησαΐας ΞΣΤ' 24	ὁ γὰρ σκώληξ αὐτῶν οὐ τελευτήσει, καὶ τὸ πῦρ αὐτῶν οὐ σβεσθήσεται, καὶ ἔσονται εἰς ὅρασιν πάσῃ σαρκί.	Μαρκ 9-44
Ησαΐας ΝΓ' 12	...καὶ ἐν τοῖς ἀνόμοις ἐλογίσθη	Μαρκ 15:28 Λουκ 22:37
Ησαΐας ΞΑ' 1	Πνεύμα Κυρίου ἐπ᾿ ἐμέ, οὗ εἵνεκεν ἔχρισέ με· εὐαγγελίσασθαι πτωχοῖς ἀπέσταλκέ με, ἰάσασθαι τοὺς συντετριμένους τὴν καρδίαν, κηρύξαι αἰχμαλώτοις ἄφεσιν καὶ τυφλοῖς ἀνάβλεψιν	Λουκ 4:18
Ησαΐας ΝΓ' 1	Κύριε, τίς ἐπίστευσε τῇ ἀκοῇ ἡμῶν; καὶ ὁ βραχίων Κυρίου τίνι ἀπεκαλύφθη;	Ιωαν 12:38 * Ρωμ 10-16 *
Μιχαίας Ε' 2	Και σύ, Βηθλεέμ, οἶκος τοῦ Ἐφραθά, ὀλιγοστὸς εἶ τοῦ εἶναι ἐν χιλιάσιν Ἰούδα· ἐκ σοῦ μοι ἐξελεύσεται τοῦ εἶναι εἰς ἄρχοντα ἐν τῷ Ἰσραήλ, καὶ αἱ ἔξοδοι αὐτοῦ ἀπ᾿ ἀρχῆς ἐξ ἡμερῶν αἰῶνος.	Ματθ 2:6
Μιχαίας 7:6	διότι υἱὸς ἀτιμάζει πατέρα, θυγάτηρ ἐπαναστήσεται ἐπὶ τὴν μητέρα αὐτῆς, νύμφη ἐπὶ τὴν πενθερὰν αὐτῆς, ἐχθροὶ πάντες ἀνδρὸς οἱ ἐν τῷ οἴκῳ αὐτοῦ.	Ματθ 10:35,36
Ωσηέ ΙΑ' 1	...ὅτι νήπιος Ἰσραήλ, καὶ ἐγὼ ἠγάπησα αὐτὸν καὶ ἐξ Αἰγύπτου μετεκάλεσα τὰ τέκνα αὐτοῦ	Ματθ 2:15
Ωσηέ ΣΤ' 6	διότι ἔλεος θέλω καὶ οὐ θυσίαν καὶ ἐπίγνωσιν Θεοῦ ἢ ὁλοκαυτώματα.	Ματθ 9:13
Ωσηέ Ι' 8	... καὶ ἐροῦσι τοῖς ὄρεσι· καλύψατε ἡμᾶς, καὶ τοῖς βουνοῖς· πέσατε ἐφ᾿ ἡμᾶς	Λουκ 23:30
Ιερεμίας ΛΗ' 15	φωνὴ ἐν Ραμᾷ ἠκούσθη θρήνου καὶ κλαυθμοῦ καὶ ὀδυρμοῦ· Ραχὴλ ἀποκλαιομένη οὐκ ἤθελε παύσασθαι ἐπὶ τοῖς υἱοῖς αὐτῆς, ὅτι οὐκ εἰσίν	Ματθ 2:18
Ψαλμοί Δαυίδ ϟ' 10,11	ὅτι τοῖς ἀγγέλοις αὐτοῦ ἐντελεῖται περὶ σοῦ τοῦ διαφυλάξαι σε ἐν πάσαις ταῖς ὁδοῖς σου· ἐπὶ χειρῶν ἀροῦσί σε, μήποτε προσκόψῃς πρὸς λίθον τὸν πόδα σου·	Ματθ 4:6 Λουκ 4:10,11
Ψαλμοί Δαυίδ ΟΖ' 2	ἀνοίξω ἐν παραβολαῖς τὸ στόμα μου, φθέγξομαι προβλήματα ἀπ᾿ ἀρχῆς.	Ματθ 13:35
Ψαλμοί Δαυίδ ΡΙΖ' 26	εὐλογημένος ὁ ἐρχόμενος ἐν ὀνόματι Κυρίου	Ματθ 21:9 Λουκ 13:35 Λουκ 19:38 Ιωαν 12:13
Ψαλμοί Δαυίδ Η' 3	ἐκ στόματος νηπίων καὶ θηλαζόντων κατηρτίσω αἶνον	Ματθ 21:16
Ψαλμοί Δαυίδ ΡΙΖ' 22,23	λίθον, ὃν ἀπεδοκίμασαν οἱ οἰκοδομοῦντες, οὗτος ἐγενήθη εἰς κεφαλὴν γωνίας· παρὰ Κυρίου ἐγένετο αὕτη καὶ ἔστι θαυμαστὴ ἐν ὀφθαλμοῖς ἡμῶν.	Ματθ 21:42 Μαρκ 12:10 Λουκ 20:17 Πραξ 4:11 Πετρ (1) 2:7
Ψαλμοί Δαυίδ ΡΘ' 1	Είπεν ὁ Κύριος τῷ Κυρίῳ μου· κάθου ἐκ δεξιῶν μου, ἕως ἂν θῶ τοὺς ἐχθρούς σου ὑποπόδιον τῶν ποδῶν σου.	Ματθ 22:24 Μαρκ 12:36 Λουκ 20:42 Πραξ 2:34 Εβρ 1:13
Ψαλμοί Δαυίδ ΚΑ' 19	διεμερίσαντο τὰ ἱμάτιά μου ἑαυτοῖς καὶ ἐπὶ τὸν ἱματισμόν μου ἔβαλον κλῆρον.	Ματθ 27:35 Ιωαν 19:24
Ψαλμοί Δαυίδ Λ' 6	εἰς χεῖράς σου παραθήσομαι τὸ πνεῦμά μου	Λουκ 23:46
Ψαλμοί Δαυίδ ΞΗ' 10	ὅτι ὁ ζῆλος τοῦ οἴκου σου κατέφαγέ με, καὶ οἱ ὀνειδισμοὶ τῶν ὀνειδιζόντων σε ἐπέπεσον ἐπ᾿ ἐμέ.	Ιωαν 2:17 Ρωμ 15:3
Ψαλμοί Δαυίδ ΠΑ' 6	θεοί ἐστε καὶ υἱοὶ Ὑψίστου πάντες	Ιωάν 10:34
Ψαλμοί Δαυίδ Μ' 9	ὁ ἐσθίων ἄρτους μου, ἐμεγάλυνεν ἐπ᾿ ἐμὲ πτερνισμόν.	Ιωαν 13:18
Ψαλμοί Δαυίδ ΛΓ' 21	φυλάσσει Κύριος πάντα τὰ ὀστᾶ αὐτῶν, ἓν ἐξ αὐτῶν οὐ συντριβήσεται.	Ιωαν 19:36
Έξοδος Κ' 12	τίμα τὸν πατέρα σου καὶ τὴν μητέρα σου	Ματθ 15:4 Μαρκ 7:10 Εφεσ 6:2
Έξοδος ΚΑ' 16	ὁ κακολογῶν πατέρα αὐτοῦ ἢ μητέρα αὐτοῦ τελευτήσει θανάτῳ.	Ματθ 15:4 Μαρκ 7:10
Έξοδος Γ' 6	καὶ εἶπεν· ἐγώ εἰμι ὁ Θεὸς τοῦ πατρός σου, Θεὸς Ἁβραὰμ καὶ Θεὸς Ἰσαὰκ καὶ Θεὸς Ἰακώβ	Ματθ 22:32 Μαρκ 12:26 Πραξ 7:32
Μαλαχίας Γ' 1	Ιδού ἐγὼ ἐξαποστέλλω τὸν ἄγγελόν μου, καὶ ἐπιβλέψεται ὁδὸν πρὸ προσώπου μου	Ματθ 11:10 Μαρκ 1:2 Λουκ 7:27
Γένεσις Β' 24	ἕνεκεν τούτου καταλείψει ἄνθρωπος τὸν πατέρα αὐτοῦ καὶ τὴν μητέρα καὶ προσκολληθήσεται πρὸς τὴν γυναῖκα αὐτοῦ, καὶ ἔσονται οἱ δύο εἰς σάρκα μίαν	Ματθ 19:5 Μαρκ 10:7 Εφεσ 5:31
Ζαχαρίας Θ' 9	Χαῖρε σφόδρα, θύγατερ Σιών· κήρυσσε, θύγατερ Ἱερουσαλήμ· ἰδοὺ ὁ βασιλεὺς σου ἔρχεταί σοι, δίκαιος καὶ σῴζων αὐτός, πραΰς καὶ ἐπιβεβηκὼς ἐπὶ ὑποζύγιον καὶ πῶλον νέον	Ματθ 21:5 Ιωαν 12:15
Λευϊτικόν ΙΘ' 18	καὶ ἀγαπήσεις τὸν πλησίον σου ὡς σεαυτόν	Ματθ 22:39 Μαρκ 12:31 Ρωμ 13:9 Γαλατ 5:14
Λευϊτικόν ΙΒ' 8	ἐὰν δὲ μὴ εὑρίσκῃ ἡ χεὶρ αὐτῆς τὸ ἱκανὸν εἰς ἀμνόν, καὶ λήψεται δύο τρυγόνας ἢ δύο νεοσσοὺς περιστερῶν, μίαν εἰς ὁλοκαύτωμα καὶ μίαν περὶ ἁμαρτίας, καὶ ἐξιλάσεται περὶ αὐτῆς ὁ ἱερεύς, καὶ καθαρισθήσεται.	Λουκ 2:24
Ιώβ ΙΣΤ' 19	καὶ νῦν ἰδοὺ ἐν οὐρανοῖς ὁ μάρτυς μου, ὁ δὲ συνίστωρ μου ἐν ὑψίστοις	Μαρκ 11:10
Δανιήλ Θ' 27	καὶ ἐν τῷ τέλει τῆς ἑβδομάδος ἀρθήσεται ἡ θυσία καὶ ἡ σπονδή, καὶ ἐπὶ τὸ ἱερὸν βδέλυγμα τῶν ἐρημώσεων ἔσται ἕως συντελείας, καὶ συντέλεια δοθήσεται ἐπὶ τὴν ἐρήμωσιν.	Ματθ 24:15
Δανιήλ ΙΑ' 31	καὶ βραχίονες παρ’ αὐτοῦ στήσονται καὶ μιανοῦσι τὸ ἅγιον τοῦ φόβου καὶ ἀποστήσουσι τὴν θυσίαν καὶ δώσουσι βδέλυγμα ἐρημώσεως	Μαρκ 13:14
Δανιήλ Ζ' 13	ἐθεώρουν ἐν ὁράματι τῆς νυκτὸς καὶ ἰδοὺ ἐπὶ τῶν νεφελῶν τοῦ οὐρανοῦ ὡς υἱὸς ἀνθρώπου ἤρχετο, καὶ ὡς παλαιὸς ἡμερῶν παρῆν, καὶ οἱ παρεστηκότες παρῆσαν αὐτῷ	Ματθ 24:30 Μαρκ 13:26 Λουκ 21:27
Δανιήλ Γ' 6	καὶ πᾶς, ὃς ἂν μὴ πεσὼν προσκυνήσῃ, ἐμβαλοῦσιν αὐτὸν εἰς τὴν κάμινον τοῦ πυρὸς τὴν καιομένην	Ματθ 13:42,50

Αναφορές σε άλλα βιβλία της Καινής Διαθήκης:

Πηγή Παλαιάς Διαθήκης	Εδάφιο Παλαιάς Διαθήκης	Εδάφιο Καινής Διαθήκης
Δευτερονόμιο Λ:43	εὐφράνθητε, οὐρανοί, ἅμα αὐτῷ, καὶ προσκυνησάτωσαν αὐτῷ πάντες ἄγγελοι Θεοῦ· εὐφράνθητε, ἔθνη μετὰ τοῦ λαοῦ αὐτοῦ	Ρωμ 15:10 *
Δευτερονόμιο ΙΗ':15	προφήτην ἐκ τῶν ἀδελφῶν σου ὡς ἐμὲ ἀναστήσει σοι Κύριος ὁ Θεός σου, αὐτοῦ ἀκούσεσθε	Πραξ 3:22-23 Πραξ 7:37
Δευτερονόμιο ΙΖ:7	...καὶ ἐξαρεῖς τὸν πονηρὸν ἐξ ὑμῶν αὐτῶν.	Κορινθ(1) 5:13
Δευτερονόμιο ΚΕ:4	Οὐ φιμώσεις βοῦν ἁλοῶντα.	Κορινθ(1) 9:9 Τιμοθ(1) 5:18
Δευτερονόμιο ΚΑ:22	...ὅτι κεκατηραμένος ὑπὸ Θεοῦ πᾶς κρεμάμενος ἐπὶ ξύλου	Γαλατ 3:13
Ησαΐας ΞΣΤ' 1,2	Ούτως λέγει Κύριος· ὁ οὐρανός μοι θρόνος, ἡ δὲ γῆ ὑποπόδιον τῶν ποδῶν μου· ποῖον οἶκον οἰκοδομήσετέ μοι; καὶ ποῖος τόπος τῆς καταπαύσεώς μου; πάντα γὰρ ταῦτα ἐποίησεν ἡ χείρ μου, καὶ ἔστιν ἐμὰ πάντα ταῦτα,	Πραξ 7:49,50
Ησαΐας ΝΓ' 7,8	καὶ αὐτὸς διὰ τὸ κεκακῶσθαι οὐκ ἀνοίγει τὸ στόμα αὐτοῦ· ὡς πρόβατον ἐπὶ σφαγὴν ἤχθη καὶ ὡς ἀμνὸς ἐναντίον τοῦ κείροντος αὐτὸν ἄφωνος, οὕτως οὐκ ἀνοίγει τὸ στόμα. ἐν τῇ ταπεινώσει ἡ κρίσις αὐτοῦ ἤρθη· τὴν δὲ γενεὰν αὐτοῦ τίς διηγήσεται; ὅτι αἴρεται ἀπὸ τῆς γῆς ἡ ζωὴ αὐτοῦ.	Πραξ 8:32,33
Ησαΐας ΝΕ' 3	καὶ διαθήσομαι ὑμῖν διαθήκην αἰώνιον, τὰ ὅσια Δαυὶδ τὰ πιστά	Πραξ 13:34
Ησαΐας ΜΒ' 4	εἰς φῶς ἐθνῶν	Πραξ 13-47
Ησαΐας ΝΒ' 5	δι᾿ ὑμᾶς διαπαντὸς τὸ ὄνομά μου βλασφημεῖται ἐν τοῖς ἔθνεσι.	Ρωμ 2-24
Ησαΐας ΚΘ' 16	ἢ τὸ ποίημα τῷ ποιήσαντι· οὐ συνετῶς με ἐποίησας	Ρωμ 9-20
Ησαΐας Ι' 22,23	καὶ ἐὰν γένηται ὁ λαὸς Ἰσραὴλ ὡς ἡ ἄμμος τῆς θαλάσσης, τὸ κατάλειμμα αὐτῶν σωθήσεται· λόγον συντελῶν καὶ συντέμνων ἐν δικαιοσύνῃ, ὅτι λόγον συντετμημένον Κύριος ποιήσει ἐν τῇ οἰκουμένῃ ὅλῃ.	Ρωμ 9:27,28 *
Ησαΐας Α' 9	καὶ εἰ μὴ Κύριος σαβαὼθ ἐγκατέλιπεν ἡμῖν σπέρμα, ὡς Σόδομα ἂν ἐγενήθημεν καὶ ὡς Γόμορρα ἂν ὡμοιώθημεν.	Ρωμ 9-29 *
Ησαΐας ΞΕ' 1	...εὑρέθην τοῖς ἐμὲ μὴ ζητοῦσιν. εἶπα· ἰδού εἰμι τῷ ἔθνει, οἳ οὐκ ἐκάλεσάν μου τὸ ὄνομα	Ρωμ 10:20
Ησαΐας ΞΕ' 1	ἐξεπέτασα τὰς χεῖράς μου ὅλην τὴν ἡμέραν πρὸς λαὸν ἀπειθοῦντα καὶ ἀντιλέγοντα	Ρωμ 10:21 *
Ησαΐας Μ' 13	τίς ἔγνω νοῦν Κυρίου, καὶ τίς αὐτοῦ σύμβουλος ἐγένετο, ὃς συμβιβᾷ αὐτόν;	Ρωμ 11:34 Κορινθ(1) 2:16
Ησαΐας ΜΕ' 24	...ὅτι ἐμοὶ κάμψει πᾶν γόνυ καὶ ἐξομολογήσεται πᾶσα γλῶσσα τῷ Θεῷ	Ρωμ 14-11
Ησαΐας ΙΑ' 10	Καὶ ἔσται ἐν τῇ ἡμέρᾳ ἐκείνῃ ἡ ρίζα τοῦ Ἰεσσαὶ καὶ ὁ ἀνιστάμενος ἄρχειν ἐθνῶν, ἐπ᾿ αὐτῷ ἔθνη ἐλπιοῦσι, καὶ ἔσται ἡ ἀνάπαυσις αὐτοῦ τιμή	Ρωμ 15-12 *
Ησαΐας ΚΘ' 14	...καὶ ἀπολῶ τὴν σοφίαν τῶν σοφῶν καὶ τὴν σύνεσιν τῶν συνετῶν κρύψω	Κορινθ(1) 1:19
Ησαΐας ΞΔ' 4	ἀπὸ τοῦ αἰῶνος οὐκ ἠκούσαμεν, οὐδὲ οἱ ὀφθαλμοὶ ἡμῶν εἶδον Θεὸν πλὴν σοῦ καὶ τὰ ἔργα σου, ἃ ποιήσεις τοῖς ὑπομένουσιν ἔλεον	Κορινθ(1) 2:9
Ησαΐας ΚΗ' 11,12	διὰ φαυλισμὸν χειλέων διὰ γλώσσης ἑτέρας, ὅτι λαλήσουσι τῷ λαῷ τούτῳ λέγοντες αὐτῷ· τοῦτο τὸ ἀνάπαυμα τῷ πεινῶντι καὶ τοῦτο τὸ σύντριμμα, καὶ οὐκ ἠθέλησαν ἀκούειν.	Κορινθ (1) 14:21
Ησαΐας ΚΒ' 13	... ὥστε φαγεῖν κρέατα καὶ πιεῖν οἶνον λέγοντες· φάγωμεν καὶ πίωμεν, αὔριον γὰρ ἀποθνήσκομεν	Κορινθ (1) 15:32
Ησαΐας ΜΘ' 8	οὕτως λέγει Κύριος· καιρῷ δεκτῷ ἐπήκουσά σου καὶ ἐν ἡμέρᾳ σωτηρίας ἐβοήθησά σοι καὶ ἔπλασά σε καὶ ἔδωκά σε εἰς διαθήκην ἐθνῶν τοῦ καταστῆσαι τὴν γῆν καὶ κληρονομῆσαι κληρονομίας ἐρήμους,	Κορινθ (2) 6:2
Ησαΐας ΝΔ' 1	Ευφράνθητι, στεῖρα ἡ οὐ τίκτουσα, ρῆξον καὶ βόησον, ἡ οὐκ ὠδίνουσα, ὅτι πολλὰ τὰ τέκνα τῆς ἐρήμου μᾶλλον ἢ τῆς ἐχούσης τὸν ἄνδρα·	Γαλατ 4:27
Ησαΐας Η' 18	ἰδοὺ ἐγὼ καὶ τὰ παιδία, ἅ μοι ἔδωκεν ὁ Θεός	Εβρ 2:13
Ησαΐας ΛΕ' 3	ἰσχύσατε, χεῖρες ἀνειμέναι καὶ γόνατα παραλελυμένα	Εβρ 12:12
Ησαΐας Μ' 6,7	πᾶσα σάρξ χόρτος, καὶ πᾶσα δόξα ἀνθρώπου ὡς ἄνθος χόρτου· ἐξηράνθη ὁ χόρτος, καὶ τὸ ἄνθος ἐξέπεσε	Πετρ (1) 1:24,25
Ησαΐας ΚΒ' 22	καὶ δώσω αὐτῷ τὴν κλεῖδα οἴκου Δαυὶδ ἐπὶ τῷ ὤμῳ αὐτοῦ καὶ ἀνοίξει, καὶ οὐκ ἔσται ὁ ἀποκλείων, καὶ κλείσει καὶ οὐκ ἔσται ὁ ἀνοίγων	Αποκαλυψ 3:7
Ησαΐας ΜΘ' 10	οὐ πεινάσουσιν οὐδὲ διψήσουσιν, οὐδὲ πατάξει αὐτοὺς καύσων, οὐδὲ ὁ ἥλιος, ἀλλ᾿ ὁ ἐλεῶν αὐτοὺς παρακαλέσει καὶ διὰ πηγῶν ὑδάτων ἄξει αὐτούς	Αποκαλυψ 7:16
Ωσηέ ΙΓ'14	ποῦ ἡ δίκη σου, θάνατε; ποῦ τὸ κέντρον σου, ᾅδη;	Κορινθ(1) 15:55 *
Ιερεμίας ΛΗ' 31,32,33	ἰδοὺ ἡμέραι ἔρχονται, φησὶ Κύριος, καὶ διαθήσομαι τῷ οἴκῳ Ἰσραὴλ καὶ τῷ οἴκῳ Ἰούδα διαθήκην καινήν, οὐ κατὰ τὴν διαθήκην, ἣν διεθέμην τοῖς πατράσιν αὐτῶν ἐν ἡμέρᾳ ἐπιλαβομένου μου τῆς χειρὸς αὐτῶν ἐξαγαγεῖν αὐτοὺς ἐκ γῆς Αἰγύπτου, ὅτι αὐτοὶ οὐκ ἐνέμειναν ἐν τῇ διαθήκῃ μου, καὶ ἐγὼ ἠμέλησα αὐτῶν, φησὶ Κύριος. ὅτι αὕτη ἡ διαθήκη μου, ἣν διαθήσομαι τῷ οἴκῳ Ἰσραὴλ μετὰ τὰς ἡμέρας ἐκείνας, φησὶ Κύριος· διδοὺς δώσω νόμους εἰς τὴν διάνοιαν αὐτῶν καὶ ἐπὶ καρδίας αὐτῶν γράψω αὐτούς· καὶ ἔσομαι αὐτοῖς εἰς Θεόν, καὶ αὐτοὶ ἔσονταί μοι εἰς λαόν	Εβρ 8:8-12
Ιερεμίας ΙΖ' 10	ἐγὼ Κύριος ἐτάζων καρδίας καὶ δοκιμάζων νεφροὺς τοῦ δοῦναι ἑκάστῳ κατὰ τὰς ὁδοὺς αὐτοῦ καὶ κατὰ τοὺς καρποὺς τῶν ἐπιτηδευμάτων αὐτοῦ	Αποκαλυψ 2:23
Ψαλμοί Δαυίδ Β' 1	Ίνα τι ἐφρύαξαν ἔθνη, καὶ λαοὶ ἐμελέτησαν κενά; παρέστησαν οἱ βασιλεῖς τῆς γῆς, καὶ οἱ ἄρχοντες συνήχθησαν ἐπὶ τὸ αὐτὸ κατὰ τοῦ Κυρίου καὶ κατὰ τοῦ χριστοῦ αὐτοῦ.	Πραξ 4:25
Ψαλμοί Δαυίδ Β' 7	Κύριος εἶπε πρός με· υἱός μου εἶ σύ, ἐγὼ σήμερον γεγέννηκά σε.	Πραξ 13:33 Εβρ 1:5 Εβρ 5:5
Ψαλμοί Δαυίδ Ν' 6	σοὶ μόνῳ ἥμαρτον καὶ τὸ πονηρὸν ἐνώπιόν σου ἐποίησα, ὅπως ἂν δικαιωθῇς ἐν τοῖς λόγοις σου, καὶ νικήσῃς ἐν τῷ κρίνεσθαί σε.	Ρωμ 3:4
Ψαλμοί Δαυίδ ΛΑ' 1,2	Μακάριοι ὧν ἀφέθησαν αἱ ἀνομίαι καὶ ὧν ἐπεκαλύφθησαν αἱ ἁμαρτίαι· μακάριος ἀνήρ, ᾧ οὐ μὴ λογίσηται Κύριος ἁμαρτίαν, οὐδέ ἐστιν ἐν τῷ στόματι αὐτοῦ δόλος.	Ρωμ 4:7,8
Ψαλμοί Δαυίδ ΜΓ' 23	ὅτι ἕνεκά σου θανατούμεθα ὅλην τὴν ἡμέραν, ἐλογίσθημεν ὡς πρόβατα σφαγῆς.	Ρωμ 8:36
Ψαλμοί Δαυίδ ΙΗ' 5	εἰς πᾶσαν τὴν γῆν ἐξῆλθεν ὁ φθόγγος αὐτῶν καὶ εἰς τὰ πέρατα τῆς οἰκουμένης τὰ ρήματα αὐτῶν.	Ρωμ 10:18
Ψαλμοί Δαυίδ ΞΗ' 23	γενηθήτω ἡ τράπεζα αὐτῶν ἐνώπιον αὐτῶν εἰς παγίδα καὶ εἰς ἀνταπόδοσιν καὶ εἰς σκάνδαλον.	Ρωμ 11:9
Ψαλμοί Δαυίδ ΡΙΣΤ' 1	Αινείτε τὸν Κύριον, πάντα τὰ ἔθνη, ἐπαινέσατε αὐτόν, πάντες οἱ λαοί,	Ρωμ 15:11
Ψαλμοί Δαυίδ ϟΓ' 11	Κύριος γινώσκει τοὺς διαλογισμοὺς τῶν ἀνθρώπων ὅτι εἰσὶ μάταιοι.	Κορινθ(1) 3:20
Ψαλμοί Δαυίδ ΡΙΕ' 1	Επίστευσα, διὸ ἐλάλησα· ἐγὼ δὲ ἐταπεινώθην σφόδρα.	Κορινθ (2) 4:13
Ψαλμοί Δαυίδ ΡΙΑ' 9	ἐσκόρπισεν, ἔδωκε τοῖς πένησιν· ἡ δικαιοσύνη αὐτοῦ μένει εἰς τὸν αἰῶνα τοῦ αἰῶνος	Κορινθ (2) 9:9
Ψαλμοί Δαυίδ Δ' 4	ὀργίζεσθε, καὶ μὴ ἁμαρτάνετε·	Εφεσ 4:26
Ψαλμοί Δαυίδ ΡΓ' 4	ὁ ποιῶν τοὺς ἀγγέλους αὐτοῦ πνεύματα καὶ τοὺς λειτουργοὺς αὐτοῦ πυρὸς φλόγα.	Εβρ 1:7
Ψαλμοί Δαυίδ ΜΔ' 7	ὁ θρόνος σου, ὁ Θεός, εἰς τὸν αἰῶνα τοῦ αἰῶνος, ράβδος εὐθύτητος ἡ ράβδος τῆς βασιλείας σου.	Εβρ 1:8
Ψαλμοί Δαυίδ ΡΑ' 26	κατ᾿ ἀρχὰς σύ, Κύριε, τὴν γῆν ἐθεμελίωσας, καὶ ἔργα τῶν χειρῶν σού εἰσιν οἱ οὐρανοί·	Εβρ 1:10
Ψαλμοί Δαυίδ ΚΑ' 23	διηγήσομαι τὸ ὄνομά σου τοῖς ἀδελφοῖς μου, ἐν μέσῳ ἐκκλησίας ὑμνήσω σε.	Εβρ 2:12
Ψαλμοί Δαυίδ ΡΘ' 4	ὤμοσε Κύριος καὶ οὐ μεταμεληθήσεται· σὺ ἱερεὺς εἰς τὸν αἰῶνα κατὰ τὴν τάξιν Μελχισεδέκ.	Εβρ 5:6 Εβρ 5:10 Εβρ 7:17 Εβρ 7:21
Ψαλμοί Δαυίδ ΛΘ' 7	θυσίαν καὶ προσφορὰν οὐκ ἠθέλησας, σῶμα δὲ κατηρτίσω μοι· ὁλοκαυτώματα καὶ περὶ ἁμαρτίας οὐκ ἐζήτησας.	Εβρ 10:5 Εβρ 10:8
Ψαλμοί Δαυίδ ΡΙΖ' 6	Κύριος ἐμοὶ βοηθός, καὶ οὐ φοβηθήσομαι τί ποιήσει μοι ἄνθρωπος.	Εβρ 13:6
Ψαλμοί Δαυίδ ΝΔ' 23	ἐπίρριψον ἐπὶ Κύριον τὴν μέριμνάν σου, καὶ αὐτός σε διαθρέψει· οὐ δώσει εἰς τὸν αἰῶνα σάλον τῷ δικαίῳ.	Πετρ (1) 5:7
Ψαλμοί Δαυίδ Β' 9	ποιμανεῖς αὐτοὺς ἐν ράβδῳ σιδηρᾷ, ὡς σκεύη κεραμέως συντρίψεις αὐτούς.	Αποκαλυψ 2:27
Έξοδος Γ' 5	μή ἐγγίσῃς ὧδε. λῦσαι τὸ ὑπόδημα ἐκ τῶν ποδῶν σου· ὁ γὰρ τόπος, ἐν ᾧ σὺ ἕστηκας, γῆ ἁγία ἐστί.	Πραξ 7:35
Έξοδος ΚΒ' 28	θεοὺς οὐ κακολογήσεις καὶ ἄρχοντα τοῦ λαοῦ σου οὐ κακῶς ἐρεῖς	Πραξ 23:5
Έξοδος Θ' 16	καὶ ἕνεκεν τούτου διετηρήθης, ἵνα ἐνδείξωμαι ἐν σοὶ τὴν ἰσχύν μου, καὶ ὅπως διαγγελῇ τὸ ὄνομά μου ἐν πάσῃ τῇ γῇ.	Ρωμ 9:17
Έξοδος ΛΒ' 6	...καὶ ἐκάθισεν ὁ λαὸς φαγεῖν καὶ πιεῖν καὶ ἀνέστησαν παίζειν	Κορινθ(1) 10:7
Έξοδος ΚΕ' 40	ὅρα, ποιήσεις κατὰ τὸν τύπον τὸν δεδειγμένον σοι ἐν τῷ ὄρει.	Εβρ 8:5
Έξοδος ΙΘ' 13	ἐν γὰρ λίθοις λιθοβοληθήσεται ἢ βολίδι κατατοξευθήσεται· ἐάν τε κτῆνος ἐάν τε ἄνθρωπος, οὐ ζήσεται.	Εβρ 12:20
Μαλαχίας Α' 2,3	λέγει Κύριος, καὶ ἠγάπησα τόν Ἰακώβ, τὸν δὲ Ἡσαῦ ἐμίσησα	Ρωμ 9:13
Γένεσις ΙΒ' 1	Καὶ εἶπε Κύριος τῷ ¨Αβραμ· ἔξελθε ἐκ τῆς γῆς σου καὶ ἐκ τῆς συγγενείας σου καὶ ἐκ τοῦ οἴκου τοῦ πατρός σου καὶ δεῦρο εἰς τὴν γῆν, ἣν ἄν σοι δείξω·	Πραξ 7:3
Γένεσις ΙΕ' 6	καὶ ἐπίστευσεν ¨Αβραμ τῷ Θεῷ, καὶ ἐλογίσθη αὐτῷ εἰς δικαιοσύνην	Ρωμ 4:3 Ρωμ 4:22 Γαλατ 3:6
Γένεσις ΚΑ' 10	καὶ εἶπε τῷ Ἁβραάμ· ἔκβαλε τὴν παιδίσκην ταύτην καὶ τὸν υἱὸν αὐτῆς· οὐ γὰρ μὴ κληρονομήσει ὁ υἱὸς τῆς παιδίσκης ταύτης μετὰ τοῦ υἱοῦ μου Ἰσαάκ	Γαλατ 4:30
Γένεσις Ε' 24	καὶ εὐηρέστησεν Ἐνὼχ τῷ Θεῷ καὶ οὐχ εὑρίσκετο, ὅτι μετέθηκεν αὐτὸν ὁ Θεός.	Εβρ 11:5
Λευϊτικόν ΚΣΤ' 12	καὶ ἐμπεριπατήσω ἐν ὑμῖν· καὶ ἔσομαι ὑμῶν Θεός, καὶ ὑμεῖς ἔσεσθέ μοι λαός	Κορινθ (2) 6:16
Λευϊτικόν Κ' 7	καὶ ἔσεσθε ἅγιοι, ὅτι ἅγιος ἐγὼ Κύριος ὁ Θεὸς ὑμῶν	Πετρ (1) 1:16
Αμώς Ε' 25-27	μὴ σφάγια καὶ θυσίας προσηνέγκατέ μοι, οἶκος Ἰσραήλ, τεσσαράκοντα ἔτη ἐν τῇ ἐρήμῳ; καὶ ἀνελάβετε τὴν σκηνὴν τοῦ Μολὸχ καὶ τὸ ἄστρον τοῦ θεοῦ ὑμῶν Ραιφάν, τοὺς τύπους αὐτῶν, οὓς ἐποιήσατε ἑαυτοῖς. καὶ μετοικιῶ ὑμᾶς ἐπέκεινα Δαμασκοῦ, λέγει Κύριος, ὁ Θεὸς ὁ παντοκράτωρ ὄνομα αὐτῷ.	Πραξ 7:42-43
Αμώς Θ' 11,12	ἐν τῇ ἡμέρᾳ ἐκείνῃ ἀναστήσω τὴν σκηνὴν Δαυὶδ τὴν πεπτωκυῖαν καὶ ἀνοικοδομήσω τὰ πεπτωκότα αὐτῆς καὶ τὰ κατεσκαμμένα αὐτῆς ἀναστήσω καὶ ἀνοικοδομήσω αὐτὴν καθὼς αἱ ἡμέραι τοῦ αἰῶνος, ὅπως ἐκζητήσωσιν οἱ κατάλοιποι τῶν ἀνθρώπων καὶ πάντα τὰ ἔθνη, ἐφ᾿ οὓς ἐπικέκληται τὸ ὄνομά μου ἐπ᾿ αὐτούς, λέγει Κύριος ὁ Θεὸς ὁ ποιῶν πάντα ταῦτα	Πραξ 15:16,17
Αμβακούμ Α' 5	ἴδετε, οἱ καταφρονηταί, καὶ ἐπιβλέψατε καὶ θαυμάσατε θαυμάσια καὶ ἀφανίσθητε, διότι ἔργον ἐγὼ ἐργάζομαι ἐν ταῖς ἡμέραις ὑμῶν, ὃ οὐ μὴ πιστεύσητε, ἐάν τις ἐκδιηγῆται.	Πραξ 13:41
Αμβακούμ Β' 4	ὁ δὲ δίκαιος ἐκ πίστεώς μου ζήσεται	Ρωμ 1:17 Γαλατ 3:11 Εβρ 10:37
Βασιλειών (Γ) ΙΘ' 10	τὰ θυσιαστήριά σου κατέσκαψαν καὶ τοὺς προφήτας σου ἀπέκτειναν ἐν ρομφαίᾳ, καὶ ὑπολέλειμμαι ἐγὼ μονώτατος, καὶ ζητοῦσι τὴν ψυχήν μου λαβεῖν αὐτήν.	Ρωμ 11:3
Βασιλειών (Γ) ΙΘ' 18	καὶ καταλείψεις ἐν Ἰσραὴλ ἑπτὰ χιλιάδας ἀνδρῶν, πάντα γόνατα, ἃ οὐκ ὤκλασαν γόνυ τῷ Βάαλ, καὶ πᾶν στόμα, ὃ οὐ προσεκύνησεν αὐτῷ.	Ρωμ 11:4
Παροιμίαι ΚΕ' 21, 22	ἐὰν πεινᾷ ὁ ἐχθρός σου, ψώμιζε αὐτόν, ἐὰν διψᾷ, πότιζε αὐτόν· 22 τοῦτο γὰρ ποιῶν ἄνθρακας πυρὸς σωρεύσεις ἐπὶ τὴν κεφαλὴν αὐτοῦ, ὁ δὲ Κύριος ἀνταποδώσει σοι ἀγαθά	Ρωμ 12:20
Παροιμίαι Γ' 11,12	Υἱέ, μὴ ὀλιγώρει παιδείας Κυρίου, μηδὲ ἐκλύου ὑπ᾿ αὐτοῦ ἐλεγχόμενος· ὃν γὰρ ἀγαπᾷ Κύριος παιδεύει, μαστιγοῖ δὲ πάντα υἱὸν ὃν παραδέχεται	Εβρ 12:5,6
Παροιμίαι ΙΑ' 31	εἰ ὁ μὲν δίκαιος μόλις σώζεται, ὁ ἀσεβὴς καὶ ἁμαρτωλὸς ποὺ φανεῖται;	Πετρ(1) 4:18
Παροιμίαι Ι' 12	μῖσος ἐγείρει νεῖκος, πάντας δὲ τοὺς μὴ φιλονεικοῦντας καλύπτει φιλία.	Πετρ(1) 4:8
Παροιμίαι ΚΣΤ' 11	ὥσπερ κύων ὅταν ἐπέλθῃ ἐπὶ τὸν ἑαυτοῦ ἔμετον καὶ μισητὸς γένηται, οὕτως ἄφρων τῇ ἑαυτοῦ κακίᾳ ἀναστρέψας ἐπὶ τὴν ἑαυτοῦ ἁμαρτίαν	Πετρ(2) 2:22
Αγγαίος Β' 6	διότι τάδε λέγει Κύριος παντοκράτωρ· ἔτι ἅπαξ ἐγὼ σείσω τὸν οὐρανὸν καὶ τὴν γῆν καὶ τὴν θάλασσαν καὶ τὴν ξηράν	Εβρ 12:26
Ιεζεκιήλ ΛΖ' 5	τάδε λέγει Κύριος τοῖς ὀστέοις τούτοις· ἰδοὺ ἐγὼ φέρω ἐφ' ὑμᾶς πνεῦμα ζωῆς	Αποκαλυψ 11:11