Ένα άρθρο του Μπαμπινιώτη

Οι σημειώσεις για το τελικό -ν που υπάρχουν στο παράρτημα για τη γλώσσα του Γνωμικολογικού είναι αρκετά δημοφιλείς.
Παραθέτουμε εδώ ένα σχετικό άρθρο του καθηγητή κ. Μπαμπινιώτη από την εφημερίδα "Το Βήμα"


Συχνά και τα φαινομενικώς μικρά θέματα στη γλώσσα έχουν τη σημασία τους, όταν λύνουν μεγαλύτερα ή μικρότερα προβλήματα που έχει να αντιμετωπίσει καθημερινώς στον γραπτό λόγο του ο ομιλητής τής ελληνικής γλώσσας. Θα συζητήσω δύο τέτοια προβληματικά σημεία και θα συστήσω στους αναγνώστες τού κειμένου μου να εφαρμόσουν κι αυτοί στον δικό τους γραπτό λόγο τις πρακτικές λύσεις που προτείνω. Οσοι γράφουν την Ελληνική ίσως βρουν χρήσιμες, σκόπιμες και λειτουργικές τις παρατηρήσεις μου με πιθανή προοπτική να υιοθετηθούν γενικότερα στην προσεκτική χρήση τού γραπτού λόγου τής Ελληνικής. Διασαφώ ότι οι παρατηρήσεις μου παραμένουν στο πλαίσιο τής μονοτονικής γραφής και αποσκοπούν στη βελτίωσή της.


«τον» (με ν) παντού αντί «το».
Από την ισχύουσα γραμματική ξέρουμε ότι το άρθρο τον (και τα την, έναν, δεν και μην) «φυλάγουν το τελικό ν, όταν η ακόλουθη λέξη αρχίζει από φωνήεν ή από σύμφωνο στιγμιαίο (κ, π, τ, μπ, ντ, γκ, τσ, τζ) ή διπλό (ξ, ψ)». Στις υπόλοιπες περιπτώσεις χρησιμοποιούνται χωρίς ν. Παραδείγματα: τον αέρα, τον τόπο ­ το γέρο, το φόβο. Η γραμματική επίσης διδάσκει ότι «το τελικό ν φυλάγεται πάντοτε στο άρθρο των, στην προσωπική αντωνυμία τού τρίτου προσώπου τον, καθώς και στο τροπικό επίρρημα σαν». Παραδείγματα: τον βλέπω, φώναξέ τον. Επομένως το τον, που μας ενδιαφέρει εδώ, αν μεν είναι άρθρο παίρνει ή δεν παίρνει ν ανάλογα με το περιβάλλον, αν είναι αντωνυμία παίρνει πάντοτε ν. Η ρύθμιση αυτή ­ γιατί για κανονιστική ρύθμιση πρόκειται με βάση την προφορά ­ έχει δύο αδυναμίες: α) δεν επιτρέπει στον αναγνώστη τού κειμένου να διακρίνει αμέσως αν πρόκειται για το αρσενικό άρθρο τον ή για το ουδέτερο άρθρο το (το γιατρό = το γιαπί, το φίλο = το φύλο, το βυθό = το βουνό, το χώρο = το χέρι, το Γιάννη,το Βασίλη, το Χρίστο κ.τ.ό.)· και β) ρυθμίζει διαφορετικά το άρθρο τον και την αντωνυμία τον (πάλι με κριτήριο την προφορά): το βωμό, αλλά τον βλέπω· το φόρο, αλλά τον φέρνει, το γέρο, αλλά τον γέλασαν. Οπως παρατηρεί ο καθηγητής Αγαπητός Τσοπανάκης στη «Νεοελληνική Γραμματική» του (Αθήνα 1994, σελ. 172-3): «Το σημαντικότερο πρόβλημα, που κάμνουμε ότι δεν το καταλαβαίνουμε, είναι η ματαιότητα τής προσπάθειάς μας να απομνημονεύσουμε τους κανόνες τής αφομοίωσης ή τής διατήρησης τού -ν μπροστά σ' αυτά ή εκείνα τα σύμφωνα ή φωνήεντα, κανόνες που [...] η γραπτή γλώσσα τούς μπερδεύει ή τους αγνοεί [...] όπως το βλέπουμε όλοι μας κάθε μέρα σε όλα τα κείμενα. Αυτό συμβαίνει, επειδή κανένας δεν ξέρει τα άηχα στιγμιαία ή εξακολουθητικά ούτε τα ηχηρά στιγμιαία ή εξακολουθητικά σύμφωνα, για να προσαρμόζει ανάλογα το γράψιμό τους».
Πρόταση (εφαρμόζεται ήδη από παλιά από τον καθηγητή Τσοπανάκη, από τον γράφοντα ­ όχι το γράφοντα! ­ και από άλλους): το αρσενικό άρθρον τον να γράφεται πάντοτε με ν, ώστε να ξεχωρίζει από το ουδέτερο το, όπως γίνεται ήδη με την προσωπική αντωνυμία τον (πάντοτε με ν) που με το ν διακρίνεται κι αυτή από το ουδέτερο το. Προτείνεται δηλ. να γράφουμε: τον γιατρό (όχι το γιατρό), τον φίλο (όχι το φίλο), τον βυθό, τον χώρο, τον βωμό, τον φόρο, τον γέρο, τον Γιάννη, τον Βασίλη, τον Χρίστο κ.τ.ό. Αυτό δεν χρειάζεται να γίνεται με το θηλυκό άρθρο την, που θα ήταν μεν ευκολότερο να γράφεται πάντοτε με -ν, αλλά που αυτή η γραφή δεν έχει λειτουργικό χαρακτήρα (το την δεν συμπίπτει με κάτι άλλο, από το οποίο να χρειάζεται να το διακρίνουμε). Σωστά χρησιμοποιείται πάντοτε το ν στο των (των φίλων) και στο σαν (σαν θάλασσα), κι αυτό θα έπρεπε να γίνεται και με το δεν (ο γράφων χρησιμοποιεί πάντοτε το ν με το δεν) ώστε να ξεχωρίζει και από τον σύνδεσμο (όχι... το σύνδεσμο) δε (δεν συμφωνεί, επιπλέον δε ισχυρίζεται ότι...).

Teddy

Mια άποψη του Θεόδωρου Ρούσβελτ, 26ου Προέδρου των ΗΠΑ, του γνωστού Teddy:

Αυτός που αξίζει δεν είναι αυτός που ασκεί κριτική, ούτε αυτός που κοροϊδεύει  όταν κάποιος σκοντάφτει, ούτε αυτός που υποδεικνύει πώς κάτι θα μπορούσε να είχε γίνει καλύτερα.

Η τιμή ανήκει σ’αυτόν που αγωνίζεται μέσα στην αρένα, που είναι γεμάτος χώματα, ιδρώτα και αίμα· που πασχίζει γενναία, που κάνει λάθη και ξαναπροσπαθεί (γιατί δεν υπάρχει προσπάθεια χωρίς λάθη και παραλείψεις), που πέφτει κάτω και σηκώνεται, που ξέρει τι θα πει αφοσίωση, που είναι προσηλωμένος σε έναν στόχο.Που, στην καλύτερη περίπτωση, όταν πετυχαίνει γνωρίζει το θρίαμβο και, στη χειρότερη περίπτωση, όταν αποτύχει, ξέρει ότι η θέση του δεν θα  είναι ποτέ ανάμεσα σε αυτές τις φοβισμένες και παγωμένες ψυχές  που δεν γνωρίζουν ούτε τη νίκη ούτε την ήττα.

Η τέταρτη φάλαγγα

Μια μαρτυρία από το «ΑΝΘΟΛΟΓΙΟΝ» του Ιωάννη Στοβαίου (5ος μ.Χ. αι.) για τις πολεμικές τακτικές των Τριβαλλών (αρχαίο Θρακικό φύλο, που ζούσε στη σημερινή Βόρεια Βουλγαρία):


Τριβαλλοί  τέτταρας φάλαγγας εν ταις μάχαις ποιούνται: την πρώτην των ασθενών, την εχομένην των κρατίστων, την τρίτην των ιππέων, τελευταίαν την των γυναικών, αί αυτούς εις φυγήν τρεπομονένους κωλύουσι βλασφημούσαι.

Εφιαλτικό! Ούτε στον πόλεμο δεν μπορούσαν να γλυτώσουν από τις γυναίκες τους. Που είχαν και -θεσμικά πλέον- το δικαίωμα να τους βρίζουν.
Το άλλο ωραίο είναι που έβαζαν τους πιο αδύναμους στην πρώτη γραμμή. Για να ξεμπερδεύουν με τους αναλώσιμους και να κουράζουν λίγο τους εχθρούς  προτού πέσουν πάνω στους κανονικούς πολεμιστές.